Kỹ năng quản trị rủi ro là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu mà mọi nhà đầu tư khi tham gia vào thị trường đều được khuyến cáo phải chú trọng. Mặc dù vậy, không ít người thường bỏ quên kỹ năng này trong quá trình đầu tư của mình. Họ mải mê tìm kiếm cơ hội để tối đa hóa lợi nhuận mà quên mất rằng, rủi ro là một phần không thể tách rời trong mỗi quyết định đầu tư.

Trong số thứ 2 của series The Investors, ông Vũ Hữu Điền, Chủ tịch Chứng khoán VPBank (VPBankS) đã tham gia với tư cách là khách mời đặc biệt. Cùng với host Phạm Minh Hương – Chủ tịch VNDirect, hai vị chủ tịch của 2 công ty chứng khoán đã chia sẻ những câu chuyện thú vị, những bài học quý giá đúc kết từ hàng chục năm trong nghề.

Đặc biệt, trong buổi trò chuyện, khách mời và host nhấn mạnh về kỹ năng quản trị rủi ro, điều vô cùng quan trọng mà nhiều nhà đầu tư chứng khoán thường xuyên bỏ qua hoặc không chú ý đến dẫn đến thất bại và rời bỏ thị trường.

Ông Vũ Hữu Điền nêu rõ, lợi nhuận và rủi ro luôn gắn liền với nhau, rủi ro cao có thể mang lại lợi nhuận lớn, nhưng cũng có nguy cơ mất hết. Do đó, kỹ năng quan trọng nhất của nhà đầu tư, kể cả nhà đầu tư tổ chức hay nhà đầu tư cá nhân, chính là kỹ năng quản trị rủi ro.

Theo Chủ tịch của VPBankS, quản trị rủi ro phụ thuộc vào sức khỏe tài chính và tiềm lực kinh tế cá nhân của mỗi nhà đầu tư. Những nhà đầu tư chỉ dành một phần nhỏ nguồn lực tài chính để phân bổ vào chứng khoán và sẵn sàng chấp nhận rủi ro mất hết nếu như thất bại. Việc mất khoản đầu tư này không gây rắc rối gì về tài chính, nhưng nếu thành công, họ có thể nhân đôi hoặc gấp ba khoản tiền đã phân bổ. Tuy nhiên, đối với những nhà đầu tư không có tiềm lực tài chính quá lớn, cần một tương lai ổn định và không chấp nhận rủi ro quá cao, việc quản trị rủi ro trở nên cực kỳ quan trọng để đảm bảo an toàn tài chính.

Dựa trên các kinh nghiệm trong 24 năm làm nghề, ông Vũ Hữu Điền chia sẻ có thể sử dụng công cụ đòn bẩy tài chính (margin) để tận dụng cơ hội khi nhận định thị trường sắp đến điểm mua. Với những nhà đầu tư chấp nhận rủi ro cao, có thể đầu tư toàn bộ số tiền của bản thân và vay thêm 100% thông qua margin, gọi là margin tỷ lệ 1-1, tức là all-in chỉ trong một ngày. Việc này giúp hiệu suất đầu tư cực kỳ cao nên nếu bắt đúng đáy, lợi nhuận cũng sẽ rất lớn. Tuy nhiên, nếu thị trường tiếp tục giảm, nhà đầu tư có nguy cơ đối mặt với margin call do giá trị tài sản đảm bảo giảm mạnh.

Đối với các nhà đầu tư không có tiềm lực tài chính mạnh nên áp dụng chiến lược đầu tư thận trọng. Khi xác định điểm mua, nhà đầu tư có thể chia tiền mặt thành bốn phần. Mỗi khi thị trường giảm hay đi ngang, nhà đầu tư sẽ mua thêm 1/4. Đến khi hết tiền mặt, nếu thị trường vẫn không có biến động rõ ràng hoặc đi ngang, nhà đầu tư có thể không hành động và chờ đợi. Khi thị trường có dấu hiệu tăng trở lại, nhà đầu tư có thể sử dụng margin để tiếp tục đầu tư.

Tuy nhiên, theo Chủ tịch VPBankS, việc sử dụng margin cũng cần tuân theo nguyên tắc thận trọng, áp dụng phương pháp tương tự, chia làm bốn phần và đầu tư từng phần. Cách tiếp cận này giúp nhà đầu tư giảm thiểu rủi ro vì không ai có thể xác định chắc chắn được đâu là đáy của thị trường.

Người từng quản lý quỹ đầu tư có giá trị tài sản ròng 2 tỷ USD cũng cảnh báo, trong giai đoạn thị trường tăng, nhiều nhà đầu tư chấp nhận rủi ro cao, có xu hướng mua vào nhiều hơn. Nhưng cần lưu ý rằng nếu không bán đúng thời điểm và thị trường giảm, nguy cơ bị margin call sẽ cao hơn trước do sử dụng đòn bẩy tài chính ở mức giá cao.

Khách mời của The Investors chia sẻ một trong những kinh nghiệm của bản thân là khi giá cổ phiếu đã phản ánh đúng giá trị cơ bản của cổ phiếu, nhà đầu tư nên bắt đầu giảm dần khoản vay margin. Việc này nên được thực hiện một cách nhanh chóng hơn khi mua. Cụ thể, có thể bắt đầu bằng cách bán 50% số cổ phiếu mua bằng margin, sau đó tiếp tục bán 50% còn lại. Nếu thấy thị trường không có xu hướng tăng tiếp, nhà đầu tư nên tiếp tục bán dần cổ phiếu trong danh mục để thu hồi vốn và lãi đã đạt được.

Host Minh Hương cũng nói thêm rằng trong đầu tư có 2 cái bẫy là bẫy rủi ro và bẫy lợi nhuận. Những người không có kinh nghiệm có thể mắc ở bẫy rủi ro, nhưng những người có kinh nghiệm lại thường bị kẹt trong bẫy lợi nhuận.

Chủ tịch VPBankS bổ sung thêm quan điểm đó rằng, thông thường, khi đã có được một mức lợi nhuận tương đối, tâm lý nhà đầu tư lúc đó rất phấn chấn và chính tâm lý phấn chấn này có thể làm cho họ mất tiền trong tương lai. Để bảo vệ tài sản và duy trì sự thịnh vượng, nhà đầu tư có thể chuyển một phần lợi nhuận từ đầu tư chứng khoán vào các kênh đầu tư an toàn hơn, ví dụ như gửi tiết kiệm ngân hàng một thời gian để giữ cho tâm lý được bình tĩnh hoặc đa dạng hóa danh mục đầu tư bằng các kênh đầu tư khác như đầu tư vào bất động sản. Điều này gọi là “không bỏ trứng vào cùng một rổ”.

Ông Điền nhấn mạnh rằng khi nhà đầu tư đang trong tình trạng hưng phấn cao độ sau những thắng lợi trên thị trường chứng khoán, tâm lý quá khích có thể dẫn đến những quyết định rủi ro không cần thiết. Chuyển lợi nhuận vào một rổ đầu tư khác và tiếp tục quan sát thị trường sẽ giúp nhà đầu tư bảo toàn vốn và lợi nhuận đã kiếm được, đồng thời giảm thiểu rủi ro trong tương lai.