Đốt than, củi để sưởi ấm trong nhà: Những hiểm hoạ được báo trước

Hai vợ chồng tử vong vì sưởi bằng than

Ngày 2/1/2023, thông tin từ UBND xã Hoằng Xuân, huyện Hoằng Hoá (Thanh Hoá) xác nhận vụ việc hai vợ chồng tử vong nghi do đốt than sưởi ấm .

Theo đó, sự việc được phát hiện vào sáng ngày 1/1/2023. Khoảng lúc gần 7h sáng ngày 1/1, một người thân đến nhà ông H.V.Q (56 tuổi, ở thôn Hữu Khánh, xã Hoằng Xuân, huyện Hoằng Hoá) gọi mãi nhưng không thấy ai trả lời. Nghi có chuyện xấu đã xảy ra, người thân và người dân sinh sống gần nhà ông H.V.Q tìm cách mở cửa vào bên trong thì phát hiện ông H.V.Q cùng vợ là bà L.T.N (52 tuổi) đã tử vong trong phòng ngủ, bên cạnh giường có một chậu than củi đã tàn.

Đây không phải là trường hợp hi hữu tử vong khi dùng than, củi để sưởi. ThS Võ Thị Dung, Viện Y học Ứng dụng Việt Nam cho biết, dù đã có những cảnh báo nhưng những vụ ngộ độc do đốt than sưởi ấm vẫn diễn ra. Bếp lò, lò sưởi, hoặc các thiết bị đốt củi thường là nguyên nhân cho ngộ độc khí carbon monoxide trong nhà.

Nguyên nhân gây ngộ độc là khi đốt than, củi trong phòng kín, carbon monoxide liên kết với hemoglobin để tạo ra một phân tử gọi là cacboxyhemoglobin (COHb), gây cản trở khả năng vận chuyển và sử dụng oxy của cơ thể, đặc biệt là trong não. Do đó, các triệu chứng thường giống như các tình trạng khác thiếu oxy ảnh hưởng đến não bộ, ví dụ như đau đầu, buồn nôn, chóng mặt, mệt mỏi.

Khi quá trình ngộ độc carbon monoxide diễn ra, các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn, nhưng vẫn cực kỳ mơ hồ và khó xác định cụ thể, bao gồm mất ý thức, khó thở, tức ngực, nôn mửa nhìn mờ hoặc nhìn đôi, mất tỉnh táo. Hiện chưa xác định được khoảng thời gian từ khi triệu chứng đau đầu xuất hiện cho tới khi bạn bị mất ý thức.

Theo PGS.TS Trần Hồng Côn, Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, tiếp xúc lâu dài với nồng độ carbon monoxit cao hoặc ngay cả khi mức độ không cao, nhưng phơi nhiễm tiếp tục trong nhiều ngày hoặc vài tuần có thể dẫn đến bệnh động mạch ngoại vi, bệnh cơ tim và các vấn đề về thần kinh lâu dài. Tổn thương não là một tổn thương nặng thường gặp khi bị ngộ độc khí carbon monoxide. Bệnh nhân có thể phát triển các biến chứng thần kinh, khó tập trung, mất trí nhớ, run, khó nói… cùng lúc với ngộ độc carbon monoxide hoặc sau đó.

Đốt than, củi sưởi ấm dẫn đến cái chết "thầm lặng"

PGS.TS Trần Hồng Côn, Trường ĐHKHTN, ĐHQG Hà Nội cho biết, đốt than trong phòng ngủ, nhà chật hẹp lại đóng kín cửa, việc cháy sẽ đốt hết khí oxy, sản sinh ra khí CO gây ngộ độc. Với đặc điểm của khí CO là không màu, không mùi vị nên rất khó nhận biết, nhất là khi đang ngủ. Người ngộ độc khói than sẽ từ từ rơi vào trạng thái vô thức rồi dẫn đến tử vong, đó là điều rất nguy hiểm dẫn đến nhiều trường hợp thương tâm do dùng than sưởi trong phòng kín.

"Ngộ độc khí than là bệnh cảnh điển hình của thiếu oxy não, trong khi các tế bào chất xám chỉ huy mọi hoạt động của con người,  rất nhạy cảm với tình trạng thiếu ôxy. Vì vậy, khi ngộ độc khí than, các tế bào này sẽ tổn thương trước.

Quá trình nhiễm độc khí xảy ra rất nhanh, khi bệnh nhân bắt đầu cảm thấy có điều gì đó "bất thường" cũng là lúc không còn khả năng kháng cự rồi lịm dần. trường hợp ngộ độc nặng thường sẽ dẫn tới tử vong, trường hợp nhẹ sẽ gây nên nhưng tổn thương não khó hồi phục nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời", PGS.TS Trần Hồng Côn cho biết.

Các chuyên gia cho rằng, di chứng thần kinh, tâm thần gặp ở nhiều trường hợp ngộ độc CO, sau khi hồi phục người bệnh thay đổi tính cách, giảm trí nhớ, giảm tập trung, liệt nửa người, vận động bất thường, đi đứng khó khăn, cử động chậm, tay chân cứng và run, cơ mặt bị liệt. Những biểu hiện này được gọi là hội chứng thần kinh - tâm thần muộn, chiếm tới 40% trường hợp nạn nhân bị ngộ độc khí CO.

Theo các chuyên gia, để phòng tránh ngộ độc, phải dùng than đúng cách. Không đốt than, củi trong nhà, phòng kín, trong lều, không cho động cơ xe máy, ôtô... nổ máy trong phòng kể cả khi mở cửa ...

Bên cạnh việc sưởi ấm bằng bếp than thì việc sưởi ấm bằng máy sưởi, quạt sưởi cũng có thể có nguy cơ gây nguy hiểm, bởi tia hồng ngoại mang nhiệt được toả ra từ các thiết bị này sẽ gây khô da, khô niêm mạc mũi và có thể gây bỏng, nếu không cẩn thận còn có thể gây hoả hoạn. Vì vậy, khi sử dụng các thiết bị sưởi ấm, người dân phải hết sức chú ý để đảm bảo an toàn.