Những hệ lụy khôn lường từ việc lạm dụng thuốc tránh thai

Nhiều trường hợp nguy kịch do lạm dụng thuốc tránh thai

Ngày 20/9, Bệnh viện Thống Nhất TP. HCM cho biết bệnh viện đang điều trị cho trường hợp nữ bệnh nhân N.T.L (33 tuổi, trú tại huyện Củ Chi, TP. HCM). Trước đó, vào ngày 18/9, người bệnh đã được bệnh viện địa phương chuyển viện cấp cứu trong tình trạng đau ngực dữ dội với chẩn đoán nhồi máu cơ tim cấp.

Tại bệnh viện Thống Nhất, các bác sĩ đã nhanh chóng kiểm tra và xác định bệnh nhân bị tắc mạch vành. Ngay lập tức, người bệnh được chuyển đến phòng DSA tiến hành thông tim can thiệp. Ê kíp bác sĩ đã lấy ra rất nhiều huyết khối, tái thông vị trí động mạch vành thành trước bị tắc và giúp bệnh nhân vượt qua cơn nguy kịch. Sau 2 ngày can thiệp, sức khỏe của người bệnh đang bình phục tốt.

PGS. BS Nguyễn Văn Tân, Trưởng khoa Tim mạch Cấp cứu và Can thiệp, Bệnh viện Thống Nhất TP. HCM cho biết, đây là bệnh nhân nữ có độ tuổi còn trẻ nhất được bệnh viện tiếp nhận, điều trị do bị nhồi máu cơ tim cấp. Qua khai thác tiền sử bệnh, các bác sĩ chưa ghi nhận những dấu hiệu bất thường ở người bệnh. Tuy nhiên, một trong những yếu tố nghi ngờ là việc người bệnh từng sử dụng thuốc tránh thai kéo dài nhiều năm qua.

"Chúng tôi chưa đủ cơ sở khoa học để có thể khẳng định một cách chính xác nguyên nhân gây ra đột quỵ cho người bệnh là do thuốc tránh thai. Để tìm nguyên nhân dẫn đến đột quỵ ở những bệnh nhân nữ còn trẻ tuổi, cần phải xem xét các yếu tố liên quan đến bệnh lý tự miễn làm thiếu chất gây loãng máu và các vấn đề liên quan đến thai kỳ, sinh sản.

Tuy nhiên, thuốc tránh thai là một trong những yếu tố có thể gây ra nhồi máu cơ tim cấp bởi việc sử dụng thuốc tránh thai kéo dài sẽ dẫn tới nguy cơ tăng đông máu đối với phụ nữ trong độ tuổi sinh sản", báo Tiền Phong dẫn lời PGS. BS Nguyễn Văn Tân.

Được biết, dù đã được cảnh báo về hậu quả của việc lạm dụng thuốc tránh thai, tuy nhiên nhiều người vẫn gặp họa do thói quen dùng "vô tội vạ" loại thuốc này. Ngày 14/9 vừa qua, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ cũng đã cấp cứu thành công cho bệnh nhân H.T.V. (33 tuổi, trú tại huyện Yên Lập, Phú Thọ) bị bệnh lý huyết khối tĩnh mạch não, nghi do sử dụng thuốc tránh thai đường uống quá nhiều.

Trước đó, bệnh nhân nhập viện trong tình trạng đau đầu liên tục nhiều ngày. Qua khai thác tiền sử, bệnh nhân cho biết có sử dụng thuốc tránh thai đường uống nhiều năm nay. Với kinh nghiệm trong lĩnh vực đột quỵ, các bác sĩ đã suy đoán tới khả năng bệnh lý "Huyết khối tĩnh mạch não". Do đó, các bác sĩ đưa ra các chỉ định cận lâm sàng để khẳng định chẩn đoán.

Kết quả chụp cộng hưởng từ MRI sọ não cho thấy, bệnh nhân bị tắc tĩnh mạch xoang dọc trên và xoang ngang trái. Bệnh nhân được định hướng điều trị theo phác đồ. Sau 10 ngày, bệnh nhân V. ra viện khi các triệu chứng đau đầu đã không còn.

Trước đó, vào tháng 8/2022, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cũng đã tiếp nhận một bệnh nhân nữ 34 tuổi bị tắc mạch phổi do lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp. Theo đó, bệnh nhân vào viện trong tình trạng đau tức ngực, khó thở. Khai thác tiền sử được biết, bệnh nhân thường xuyên sử dụng thuốc tránh thai Levonorgestrel (một loại thuốc tránh thai khẩn cấp) 10 năm nay, thường uống 12-15 viên Levonorgestrel/tháng.

Như thế nào là lạm dụng thuốc tránh thai?

Thuốc tránh thai được chia làm hai loại là thuốc tránh thai hàng ngày và thuốc tránh thai khẩn cấp. Chúng tác động vào các hormone trong cơ thể nhằm ngăn chặn sự rụng trứng, ngăn chặn sự thụ tinh.

Lạm dụng thuốc thường được nhắc đến nhiều khi bạn dùng thuốc tránh thai khẩn cấp hơn là thuốc tránh thai hàng ngày. Vì thuốc tránh thai hằng ngày thường có liều uống cố định trải đều trong tháng. Ngoài ra, thuốc còn có tác dụng tốt đến việc điều hòa kinh nguyệt cũng như cân bằng nội tiết tố cho người phụ nữ nếu dùng đúng liều, đúng lượng.

Việc sử dụng quá 2 lần/tháng và quá 3 lần/năm đối với thuốc khẩn cấp được hiểu là sử dụng quá liều, quá thường xuyên vượt mức chống chỉ định của thuốc đề ra. Với lượng dùng như vậy đồng nghĩa với bạn đang lạm dụng thuốc tránh thai.

Ảnh hưởng của việc lạm dụng thuốc tránh thai 

Uống thuốc ở một cường độ khá dày đặc sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Nhẹ thì khiến cho người sử dụng bị rối loạn kinh nguyệt và mắc một số bệnh lý. Nặng thì ảnh hưởng lâu dài tới khả năng sinh sản của người phụ nữ. Cụ thể:

Rối loạn chu kỳ kinh nguyệt

Dùng thuốc tránh thai nghĩa là bạn đang đưa một lượng lớn Hormone sinh dục nữ vào cơ thể. Việc này làm chậm quá trình rụng trứng, biến đổi lớp niêm mạc tử cung, và làm cho lớp dịch nhầy ở tử cung đặc và dày lên.

Việc lạm dụng thuốc tránh thai khiến nội tiết tố thay đổi. Là nguyên nhân chính khiến chu kỳ kinh nguyệt có thể đến sớm hơn hoặc muộn hơn, số lượng cũng như màu sắc máu kinh cũng sẽ thay đổi.

Biểu hiện cụ thể rối loạn chu kỳ kinh nguyệt là ngày kinh bị sai lệch so với các tháng trước, máu kinh vón cục, có màu đen kèm mùi hôi khó chịu. Nếu tình trạng này kéo dài không được cải thiện sẽ gây ra viêm nhiễm phụ khoa nguy hiểm gây nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản.

Tăng nguy cơ mắc các bệnh về gan, thận, tim mạch

Cũng như nhiều loại thuốc, khi được đưa vào cơ thể nhưng chưa kịp đào thải ra bên ngoài lâu ngày tích tụ gây ảnh hưởng tới các cơ quan nội tạng bên trong. Biểu hiện trước hết là ở gan thận, làm giảm chức năng của gan gây mụn nhọt nhiều hay suy giảm chức năng thận gây ra đi tiểu nhiều lần.

Lạm dụng thuốc tránh thai lâu ngày nguy hiểm hơn cả là còn dễ mắc bệnh tim mạch. Làm tăng nhịp tim, gây rối loạn nhịp tim dần dẫn đến chứng ngừng tim nguy hiểm đến tính mạng người dùng.

Gây hậu quả nghiêm trọng đến việc sinh sản

Việc sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp quá nhiều có thể sẽ làm cho chị em dễ bị vô sinh. Theo như một số nghiên cứu, trong thành phần của thuốc tránh thai khẩn cấp có một số loại hormon ngăn cản hoạt động của buồng trứng, làm cho màng tử cung mỏng đi và không thể tiếp xúc với trứng đã được thụ tinh, ngăn chặn sự tiếp xúc cảu tinh trùng với trứng.

Khi bạn dùng thuốc tránh thai khẩn cấp kéo dài có thể gây ảnh hưởng đến kinh nguyệt như:rối loạn kinh nguyệt, chậm kinh,... cuối cùng dẫn đến vô sinh.

Ảnh hưởng đến đời sống tình dục

Một ảnh hưởng nữa tới cơ thể của việc lạm dụng thuốc tránh thai mà chị em thường hay mắc phải đó là làm cho chị em lãnh cảm, không có hứng thú, ham muốn trong đời sống tình dục. Ngoài ra, những chị em có thói quen lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp rất dễ gây ra các bệnh về gan, về thận, các bệnh liên quan đến tim mạch hoặc sẽ gây phát sinh các khối u sinh dục như gây nên u xơ tử cung, u nang buồng trứng,...

Mua phải thuốc tránh thai khẩn cấp giả, kém chất lượng

Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều loại thuốc tránh thai khẩn cấp thật và thuốc tránh thai khẩn cấp giả. Các chị em thường sẽ không thể phân biệt được đâu là thuốc giả, đâu là thuốc thật và chất lượng của các loại thuốc. Việc mua phải thuốc gải để sử dụng sẽ gây ra những ảnh hưởng xấu đến sinh lí, gây nên rối loạn quá trình rụng trứng, kinh nguyệt không đều,... Ngoài ra, việc sử dụng thuốc tránh thai liều cao có thể dẫn đến các ức chế đột ngột dẫn đến nội tiết tố cơ thể thay đổi theo chiều hướng xấu đi.

Thuốc tránh thai khẩn cấp giả có thể gây ra nhiều phản ứng bất thường như gây nên buồn nôn, chóng mặt, đau tức ngực, đau đầu,... Ngoài ra thuốc thuốc tránh thai khẩn cấp giả còn có thể mang lại hiệu quả an toàn nếu chị em biết cách sử dụng đúng chừng mực và nên sử dụng theo đúng chỉ định của bác sĩ. Các chị em tuyệt đối không nên lạm dụng thuốc tránh thai vì nó sẽ gây ra các biến chứng có hại cho cơ thể người phụ nữ.

Lưu ý khi dùng thuốc tránh thai

- Nên sử dụng loại thuốc tránh thai phù hợp với cơ địa của bản thân và nếu có bất kì tác dụng phụ gì thì nên dừng lại và đi gặp người có chuyên môn trong lĩnh vực này để được tư vấn. Hay còn nói cách khác là mẫn cảm với bất kì thành phần nào của thuốc.

- Không sử dụng cho người nghi ngời mang thai hoặc đang có thai.

- Không dùng thuốc tránh thai hàng ngày cho những người bị đau nửa đầu, thừa cân béo phì, đang điều trị bệnh lý về tim mạch, huyết áp, bệnh về gan,… người nghiện thuốc lá trên 35 tuổi hoặc ung thư buồng trứng từ 5 năm trở lên.

- Phụ nữ đang cho con bú không nên sử dụng thuốc tránh thai, nếu có sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp thì nên cho trẻ bú mẹ cách xa thời gian dùng thuốc.

- Không nên sử dụng quá 2 liều thuốc tránh thai khẩn cấp trong vòng một tháng vì sẽ làm giảm hiệu quả tránh thai của thuốc.

- Nếu không có kinh nguyệt trong 4 tuần sau khi dùng thuốc thì ta nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và tư vấn kịp thời

Một số biện pháp tránh thai hiện đại an toàn, đem lại hiệu quả cao

Bao cao su

Dùng bao cao su được coi là một biện pháp tránh thai an toàn, hiệu quả không chỉ giúp phòng ngừa mang thai ngoài ý muốn (trên 95%) mà còn ngăn chặn được các bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Viên uống tránh thai hàng ngày

Đây là biện pháp tránh thai khá phổ biến và đem lại hiệu quả cao, ít tác dụng phụ (ngoại trừ một số trường hợp bị buồn nôn, tăng cân, rong kinh…). Tuy nhiên, khi áp dụng biện pháp này, chị em phải uống thuốc hàng ngày vào một giờ nhất định, nếu quên sẽ làm cho việc tránh thai thất bại.

Dụng cụ tử cung (vòng tránh thai)

Vòng tránh thai có nhiều loại, phổ biến hiện nay là vòng chữ T và hình cánh cung. Đây là một trong những biện pháp tránh thai được đánh giá an toàn, đạt hiệu quả cao (trên 90%).

Que cấy tránh thai

Đây là một biện pháp tránh thai lâu dài. Que sẽ được bác sĩ cấy vào dưới da vùng cánh tay. Khi có kế hoạch sinh tiếp, chị em đến cơ sở y tế chuyên khoa để gỡ que ra khỏi cơ thể là có thể mang thai bình thường.

Thuốc tiêm tránh thai

Thuốc tiêm là một biện pháp tránh thai được sử dụng dưới hình thức tiêm hormone proestin. Khi được sử dụng chính xác, đây là một phương pháp ngừa thai hiệu quả cao với ít hơn 1% phụ nữ có thai ngoài ý muốn. Lợi ích của việc ngừa thai bằng thuốc tiêm bao gồm an toàn và tiện lợi, phòng ngừa ung thư tử cung, an toàn khi cho con bú và thiếu estrogen.

Các chuyên gia khuyến cáo, trước khi áp dụng một biện pháp tránh thai cụ thể, chị em nên đến cơ sở y tế, các trung tâm chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình để khám sức khỏe và được tư vấn về các biện pháp tránh thai phù hợp với sức khỏe, công việc và hoàn cảnh gia đình, đảm bảo đem lại hiệu quả tránh thai tốt nhất.

Yến Thanh (th)