Thầy giáo nhận xét về đề thi tham khảo môn Toán tốt nghiệp THPT và các kiến nghị

Bộ GD và ĐT đã công bố đề minh hoạ thi tốt nghiệp THPT cho năm 2025 của chương trình cải cách mới năm 2018. Trong đó, chỉ có môn Ngữ văn là thi theo hình thức tự luận, các môn còn lại là thi theo hình thức trắc nghiệm. Đề toán minh họa chủ yếu sử dụng kiến thức lớp 11 và 12. 

Đề toán được chia thành 3 phần. Dạng câu hỏi trong đề thi không có gì lạ so với chương trình mới mà học sinh đang theo học nhưng vẫn phân loại được từng đối tượng học sinh. 

Bộ thiết kế đề thi với độ khó tăng dần, câu hỏi nâng cao để phân loại chủ yếu ở phần II và ở phần III . Với những câu này là một sâu chuỗi kiến thức đòi hỏi học sinh biết lập luận, suy đoán và tính toán nhanh mới làm được. Sau đây ta tìm hiểu cụ thể từng phần của đề minh hoạ.

Với phần I, học sinh được rèn luyện trong một thời gian dài nên rất nhuần nhuyễn

Phần I. Gồm 12 là câu hỏi, mỗi câu có 4 lựa chọn, học sinh chỉ chọn một đáp án cho mỗi câu và được 0,25 điểm. Theo tôi phần này quen thuộc và học sinh được rèn luyện trong một thời gian dài nên rất nhuần nhuyễn. 

Cụ thể, lớp 12 có 8 câu và lớp 11 có 4 câu. Ta đi tìm hiểu từng câu thuộc các chủ đề đó là: Chương ứng dụng đạo hàm để khảo sát và vẽ đồ thị có 2 câu (câu 5 và câu 12). Chương nguyên hàm, tích phân và ứng dụng có 2 câu (câu 1 và câu 2). Chương phương trình mặt phẳng, đường thẳng và mặt cầu có 2 câu (câu 4 và câu 7). Chương thống kê có 1 câu (câu 3). Chương vectơ và hệ toạ độ trong không gian có 1 câu (câu 11). 

Đối với chương trình lớp 11, phần phương trình - bất phương trình mũ và lôgarit có 2 câu (câu 6 và câu 9), phần quan hệ vuông góc trong không gian có 1 câu (câu 8), phần cấp số cộng có 1 câu (câu 10). Những câu này là đơn giản nên học sinh làm được mà không gặp một trở ngại nào. 

Như vậy, phần I học sinh yên tâm không bị điểm liệt và coi như hưởng trọn 3 điểm. Do điểm học bạ của ba năm học chiếm tỷ trọng, học sinh chỉ làm phần I là đủ để công nhận tốt nghiệp nên các trường THPT không có gì mà phải lo lắng.

Học sinh khó đạt điểm tối đa ở phần II

Phần II. Gồm 4 câu hỏi, mỗi câu có 4 ý a), b), c) và d). Đây là dạng câu hỏi trắc nghiệm nói về đúng sai. Số điểm được luỹ tiến theo từng ý và tối đa 1 điểm cho 1 câu hỏi. Theo tôi dạng câu hỏi này trong quá trình dạy học và kiểm tra giáo viên cũng chú trọng rèn luyện cho học sinh. Cái hay ở đây là điểm tăng lên theo từng ý của mỗi câu và làm trọn vẹn 1 câu thì được 1 điểm.

Cụ thể, câu 1 thuộc chương ứng dụng đạo hàm để khảo sát và vẽ đồ thị, cho câu hàm lượng giác nên học trở ngại trong tính toán và giải phương trình nhưng học sinh vẫn vượt qua nhẹ nhàng. 

Câu 2 thuộc chương nguyên hàm, tích phân và ứng dụng là câu hỏi thực tế nhưng học sinh hoàn toàn làm được vì ở trường luyện dạng này rất nhiều. Câu 3 thuộc chương xác suất, mặc dù câu dễ nhưng học sinh vẫn cứ làm sai do ám ảnh xác suất nên các em học sinh rất sợ. 

Câu 4 thuộc hai chương, gồm chương vectơ và hệ toạ độ trong không gian và chương phương trình mặt phẳng, đường thẳng và mặt cầu là câu hỏi thực tế nên lời dẫn dài dòng ít nhiều gây khó khăn cho học sinh nhưng học sinh vẫn làm được. 

Tổng điểm phần này là 4 điểm nhưng để làm được đòi hỏi thí sinh phải có năng lực, kiến thức kỹ năng toàn diện mới đạt được điểm tối đa, nó hạn chế được việc "đánh bừa" chọn đáp án từ các phương án nhiễu như của dạng trắc nghiệm nhiều lựa chọn. Xác suất đánh ngẫu nhiên đạt điểm tối đa là 1/16, nhỏ hơn 4 lần so với dạng thức trắc nghiệm nhiều lựa chọn hiện nay. Theo tôi, học sinh khó đạt điểm tối đa phần này.

Hướng đến đánh giá năng lực, nâng cao khả năng phân loại thí sinh

Phần III. Gồm có 6 câu hỏi dưới dạng trả lời ngắn, mỗi câu được 0,5 điểm. Đây là dạng câu hỏi mà học sinh giải theo kiểu tự luận rồi ghi kết quả cuối cùng vào phiếu trả lời. Với loại câu hỏi này giáo viên cho học sinh tương tác liên tục trong quá trình học nên không có gì bất ngờ.

Theo tôi, các câu ở phần này là nhằm phân loại trình độ của học sinh. Ta tìm hiểu cụ thể từng câu, đối với câu 1 thuộc về kiến thức lớp 11 là liên quan khoảng cách giữa hai đường thẳng và học sinh vẽ hình ra thì biết được khoảng cách và coi như vượt qua nhẹ nhàng. 

Câu 2 thuộc chuyên đề học tập môn toán lớp 11, nếu học sinh được học chuyên đề thì giải nhẹ nhàng, còn không được học thì ta dùng quy tắc đếm vẫn giải được tuy vất vả nhưng vẫn ra kết quả.

 Câu 3 thuộc chương vectơ và hệ toạ độ trong không gian, là câu thực tế và học sinh dựng được hệ trục toạ độ là làm được nên không khó. 

Câu 4 thuộc chương nguyên hàm, tích phân và ứng dụng là câu hỏi khó và nó thường xuất hiện trong đề thi của nhiều năm qua nên giáo viên cách giúp học sinh vượt qua.

 Câu 5 thuộc chương ứng dụng đạo hàm để khảo sát và vẽ đồ thị cũng là câu thực tế và khó nhằm phân loại trình độ học sinh nhưng dạng này học sinh được luyện nhiều nên làm được.

Câu 6 thuộc chương xác suất, liên quan công thức xác suất có điều kiện và công thức xác suất toàn phần nên mới mẻ cho giáo viên và cả học sinh, nếu luyện nhiều sẽ quen và giúp học sinh hình cách giải. 

Như vậy, muốn làm được dạng câu hỏi này đòi hỏi thí sinh phải có kiến thức, kĩ năng và tư duy sáng tạo, đề không có sẵn đáp số mà học sinh phải giải nên không có tính "may rủi" để chọn như phần I. Dạng này rất phù hợp với học sinh trong quá trình học để hướng đến đánh giá năng lực, đồng thời nâng cao khả năng phân loại thí sinh.

Tóm lại, đề minh hoạ như vậy là khá hay phù hợp với chương trình mới; học sinh trung bình và yếu làm được từ 3 điểm đến 5 điểm, học sinh khá làm được từ 5 điểm đến 7 điểm, học sinh giỏi làm được từ 7 điểm đến 9 điểm, còn lại dành cho học sinh xuất sắc. Đề thi có tính phân loại từng đối tượng học sinh và cung cấp dữ liệu cho các trường Đại học xét tuyển.

Kiến nghị giảm số lượng câu hỏi thuộc chương trình lớp 11

 Bên cạnh những ưu điểm của đề minh hoạ được phân tích ở trên, cá nhân tôi cũng có một vài ý kiến đề xuất cho phù hợp với học sinh lớp 12 như sau:

Ý kiến thứ nhất: Cần giảm số lượng câu hỏi thuộc chương trình lớp 11. Chúng ta biết rằng, cứ thêm 1 câu trong đề thì học sinh phải bỏ công sức học cả một chương và dẫn đến quá tải cho học sinh. Hiện nay, các em học sinh sáng học chính khoá, chiều tham gia ôn thi tốt nghiệp và buổi tối lại lao vào các trung tâm học ôn thi năng lực. Theo tôi, đề thi tốt nghiệp nên ra trong phạm vi chương trình lớp 12 là hợp lý.

Ý kiến thư hai: Câu 2 của phần III thuộc chuyên đề học tập lớp 11 thì không cần thiết đưa vào vì nó gây hoang mang cho GV và HS rất nhiều. Hơn nữa, những học sinh chọn ban xã hội thì hầu hết không học chuyên đề toán. Nếu xuất hiện trong đề thi nó gây thiệt thòi cho các em.

Kiến nghị dành 70% chỉ tiêu xét tuyển đại học bằng điểm thi tốt nghiệp

Ý kiến thứ ba: Theo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là tổ chức Kỳ thi theo hướng giảm áp lực, giảm chi phí, ít tốn kém cho thí sinh, gia đình và xã hội, bảo đảm độ tin cậy, trung thực, đánh giá đúng năng lực học sinh, lấy kết quả thi để xét công nhận tốt nghiệp trung học phổ thông; làm căn cứ đánh giá quá trình dạy và học ở các nhà trường, các địa phương; cung cấp dữ liệu tin cậy, trung thực để các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp sử dụng trong công tác tuyển sinh. 

Hiện nay, các trường Đại học học muốn tuyển sinh riêng nên vất vả cho học sinh. Chúng ta đừng vì cái tôi của người lớn mà làm khổ con trẻ. Kính mong Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ giáo dục cùng với các Bộ chủ quản của các trường Đại học phải dành 70% chỉ tiêu xét tuyển bằng điểm thi tốt nghiệp. 

Với tỷ lệ cao như vậy thì kỳ thi tốt nghiệp mới xứng tầm với tên gọi của nó đồng thời học sinh có một lần thi lại đạt hai mục đích và thể hiện sự công bằng cho mọi thí sinh. Khi lấy điểm thi tốt nghiệp để xét tuyển thì Bộ GD và ĐT cũng cần quy định ngưỡng điểm đầu vào để đảm bảo chất lượng trong quá trình đào tạo.

Thạc sĩ Nguyễn Quang Thi

Trường THPT Bảo Lộc, Lâm Đồng

Đề thi Toán tốt nghiệp THPT từ năm 2025 (đề tham khảo)

Đáp án đề tham khảo môn Toán