Những thứ nhất định phải có trong mâm cỗ cúng mùng 1 Tết
Mâm cỗ cúng mùng 1 Tết rất quan trọng. Đây là bữa cơm đầu tiên của cả năm nên cần được chuẩn bị chỉn chu nhưng không phải ai cũng biết mâm cỗ mùng 1 Tết cần phải chuẩn bị những gì thì đủ đầy, trọn vẹn.
Là dịp quan trọng, là ngày đoàn viên của gia đình sau một năm làm việc, học tập vất vả. Mâm cơm ngày Tết luôn đầy đủ các món và được chăm chút kĩ càng hơn mọi ngày.
Với ý nghĩa mong muốn một năm đủ đầy, sung túc, hạnh phúc, nên hầu như mâm cỗ mùng 1 Tết của mọi nhà đều được bày biện đủ món, sắp xếp chỉnh chu, trau chuốt.
Theo quyển Tín ngưỡng Việt Nam của tác giả Lưu Ánh được NXB trẻ xuất bản và lưu hành, thì mâm cỗ mùng 1 Tết gồm mâm ngũ quả, hương hoa, giấy tiền vàng mã, đèn, nến, trầu cau, rượu, trà, bánh chưng (hoặc bánh tét). Cỗ mặn hay cỗ chay đều được nhưng phải chuẩn bị kĩ càng và bày trí trang nghiêm, chỉnh chu.
Ngoài ra, tùy vùng, miền, mâm cúng mùng 1 Tết còn có thêm những món ăn khác nhau.
Mâm cỗ cúng mùng 1 Tết ở miền Bắc
Mâm cúng mùng 1 Tết ở miền Bắc thường được bày biện bằng 4 bát, 4 đĩa tượng trưng cho tứ trụ, bốn mùa, bốn phương. Những gia đình giàu có, cầu kỳ hơn thì có thể làm 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát, 8 đĩa.
Mâm cỗ cúng mùng 1 Tết của người miền Bắc gồm: xôi gấc, bánh chưng, gà luộc, canh măng hoặc canh bóng, miến, xôi, nem rán, thịt đông, dưa hành, giò và bánh mứt, kẹo…
Trên bàn thờ, ngọn đèn thờ phải sáng liên tục, cùng với hương hoa thơm ngát sẽ tạo nên bầu không khí Tết đầm ấm, sum vầy.
Mâm cỗ cúng mùng 1 Tết dâng lên ông bà, tổ tiên, sau đó con cháu thụ lộc. Trong bữa cơm đầu tiên của năm mới, mọi người thường ăn xôi gấc trước. Theo quan niệm dân gian, xôi gấc màu đỏ sẽ đem lại may mắn cho cả năm
Do không sát sinh vào năm mới nên hầu như các món trong mâm cỗ phải đều được chuẩn bị từ trước, thịt gà cũng sẽ thịt vào ngày hôm trước.
Mâm cỗ cúng mùng 1 Tết ở miền Trung
Mâm cúng mùng 1 Tết ở miền Trung thường có đủ món khô và nước. Mâm cỗ cúng được bày biện nhiều món như: nem lụi, heo quay, gà quay, thịt nạc rim, thịt ngâm mắm ăn cùng rau sống bánh tráng, thịt gà trộn gỏi…
Mâm cỗ cúng mùng 1 Tết ở miền Nam
Mâm cỗ miền Nam không quá chú trọng sự cầu kỳ như miền Bắc. Món ăn rất phong phú và không quá gò bó theo một chuẩn nhất định, thường có chả giò chiên, lạp xưởng tươi, gỏi gà luộc xé phay, củ kiệu.
Đặc biệt, mâm cỗ cúng sáng mùng 1 Tết phải có bánh tét. Ngày nay có nhiều phiên bản bánh tét như bánh tét nếp cẩm, bánh tét ngọt, hoặc bánh tét dừa, nhân có thể là thịt hoặc trứng vịt...
Hai món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ miền Nam đó chính là thịt kho trứng và canh khổ qua, với mong muốn một năm tốt đẹp, sung túc.
Mâm cỗ chay cúng mùng 1 Tết
Ngoài mâm cúng mặn, một số gia đình lựa chọn làm mâm cúng chay cho ngày mùng 1 Tết. Một số món chay thường được sử dụng trong mâm cúng mùng 1 Tết bao gồm: rau củ xào chay, đậu hũ chiên, đậu hũ xào nấm, canh nấm chay, xôi…