Đề phòng viêm da do tiếp xúc với côn trùng khi thời tiết chuyển mùa

1. Viêm da do tiếp xúc côn trùng là gì?

Nội dung

• 1. Viêm da do tiếp xúc côn trùng là gì?
• 2. Nguyên nhân gây viêm da tiếp xúc với côn trùng
• 3. Biểu hiện lâm sàng của bệnh
• 4. Viêm da tiếp xúc côn trùng có nguy hiểm không?
• 5. Điều trị viêm da tiếp xúc do côn trùng
• 6. Nên làm gì khi bị viêm da do tiếp xúc côn trùng
• 7. Phòng ngừa viêm da do tiếp xúc côn trùng
• 
  

Đây là tình trạng da bị tổn thương do côn trùng cắn hoặc tiếp xúc với nọc độc hay dịch tiết, mủ độc… có trên côn trùng. Biểu hiện bệnh thường xuất hiện sau khi bị cắn hoặc chạm vào côn trùng.

Bệnh không chỉ gây tổn thương da , viêm da do côn trùng còn gây cho người bệnh nóng rát, sốt, ngứa ngáy, mệt mỏi. Dù không nguy hiểm nhưng những triệu chứng này làm giảm chất lượng cuộc sống và ảnh hưởng tâm lý của người bệnh.

2. Nguyên nhân gây viêm da tiếp xúc với côn trùng

Khi tiếp xúc với các loại côn trùng thông thường, da người bệnh chỉ có dấu hiệu sưng đỏ nhẹ và tình trạng này sẽ giảm sau khoảng vài giờ. Tuy nhiên nếu bệnh nhân tiếp xúc với các loại côn trùng có chứa các thành phần: pederin và axit phosphor trong nọc độc, da có thể bị dị ứng, phát ban, kích thích và nổi mụn nước…

Trong trường hợp tiếp xúc với các dị nguyên bám trên cơ thể côn trùng: phấn hoa, nấm mốc, dịch tiết, mủ nhựa độc… tổn thương da của người bệnh thường kèm theo những triệu chứng khó chịu hơn.

Một số loại côn trùng là nguyên nhân mắc bệnh viêm da tiếp xúc gồm: kiến ba khoang , sâu ban miêu, bướm đuôi vàng, bướm đêm, ruồi Tây Ban Nha….

Ở một số trường hợp, côn trùng có thể tiết dịch trên mền gối, quần áo, giày dép, khăn lau… và nhiều vật dụng cá nhân khác mà gây bệnh cho người tiếp xúc.

Kiến ba khoang gây viêm da tiếp xúc với côn trùng

3. Biểu hiện lâm sàng của bệnh

- Xuất hiện phản ứng viêm da tại vị trí côn trùng đốt, bị chà xát, tiếp xúc. Lúc đầu chỉ có một hoặc vài đám da đỏ, dài như vết cào xước hơi phù nề, kích thước nhỏ. Sau vài giờ xuất hiện mụn nước, bọng nước giữa dát đỏ trên da

- Ở thể nhẹ, người bệnh chỉ thấy rát, ngứa, nổi một vài vết đỏ lấm tấm kèm mụn nước nhỏ. Sau 3 - 5 ngày, tổn thương sẽ khô mà không thành phỏng nước và bọng mủ. Nặng hơn, thương tổn trên da rộng, bọng nước, bọng mủ nông lan rộng, có thể trợt loét, hoại tử…

- Vị trí thương tổn: có thể xuất hiện bất kỳ nơi nào nhưng hay gặp ở các vùng da hở. Khi tổn thương ở mắt có thể có sưng nề, trợt đỏ, chảy nước mắt; Ở các vị trí khác như nách, bẹn, sinh dục... có thể gây sưng đau làm người bệnh hạn chế đi lại.

- Bệnh nhân cảm giác bỏng rát, ngứa. Nếu có hiện tượng bội nhiễm sẽ thấy đau nhức, khó chịu…

- Một số trường hợp tổn thương lan rộng có thể gây đau nhức, sốt, mệt mỏi, nổi hạch cổ, nách, hoặc bẹn...

Nếu được phát hiện điều trị sớm, bệnh sẽ đỡ nhanh, tổn thương đóng vảy tiết sau khoảng 4 - 6 ngày, khô dần, bong vảy để lại vết da sẫm màu, mất đi dần. Tuy nhiên, người bệnh vẫn có thể tái phát vài lần. Có thể nhiều người bị bệnh tại cùng thời điểm.

4. Viêm da tiếp xúc côn trùng có nguy hiểm không?

Viêm da dị ứng tiếp xúc côn trùng chỉ dẫn đến những thương tổn khu trú tại các khu vực có da tiếp xúc với côn trùng. Nên bệnh thường có mức độ nhẹ, diễn biến không phức tạp và dễ điều trị. Tuy nhiên với những trường hợp tổn thương nặng, bệnh thường kéo dài từ 1 – 3 tuần. Nếu không điều trị đúng cách bệnh có thể gây ra các biến chứng:

- Viêm da tiếp xúc bội nhiễm: Nếu không vệ sinh da đúng cách, thường xuyên chà xát, gãi lên da rất dễ dẫn đến tình trạng bội nhiễm.

- Ảnh hưởng đến làn da và ngoại hình: Viêm da tiếp xúc côn trùng thường để lại thâm sẹo sau khi điều trị có thể ảnh hưởng đến ngoại hình, nhất là khi tổn thương da ở vùng da mặt, cổ và tay.

5. Điều trị viêm da tiếp xúc do côn trùng

Điều trị tại chỗ là chủ yếu, tùy theo giai đoạn tổn thương mà bác sĩ sẽ chỉ định điều trị:

- Ngay khi xuất hiện tổn thương: dùng nước muối sinh lý rửa 3-4 lần/ngày nhằm trung hòa độc tố của côn trùng. Không kì cọ làm tổn thương lan rộng.

- Với các tổn thương đỏ, đau rát: Có thể dùng các thuốc làm dịu da, chống viêm như hồ nước, hồ Tetra-Pred hay các loại mỡ kháng sinh phối hợp với corticoid bôi 2-3 lần/ngày.

- Nếu có bọng nước, bọng mủ: Nên chấm dung dịch màu milian, castellani, nước thuốc tím pha loãng... 1 - 2 lần/ngày.

- Với trường hợp thương tổn lan rộng, bọng mủ rộng và có dấu hiệu nhiễm trùng toàn thân: Có thể dùng kháng sinh uống.

- Dùng kháng histamin để giảm ngứa, giảm kích ứng.

6. Nên làm gì khi bị viêm da do tiếp xúc côn trùng

Trong quá trình sử dụng thuốc để điều trị, người bệnh cần chú ý nhằm giảm nhẹ triệu chứng và tăng tốc độ hồi phục da:

- Làm sạch da thường xuyên bằng nước muối sinh lý để tránh bệnh lan tỏa rộng và bội nhiễm.

- Không gãi lên vùng da bị tổn thương vì có thể sẽ gây vỡ mụn nước khiến da chảy dịch, mưng mủ và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

- Khi trên da xuất hiện những nốt mụn nước lớn, cần đến cơ sở y tế để được xử trí và sát trùng đúng cách.

- Nên mặc quần áo rộng rãi có chất liệu mềm để giảm ma sát lên vùng da bị viêm.

- Hạn chế làm việc, nghỉ ngơi hợp lý, uống nhiều nước và ăn uống điều độ… để nâng cao thể chất, tăng cường hệ miễn dịch.

Nên dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ thường xuyên để phòng bệnh.

7. Phòng ngừa viêm da do tiếp xúc côn trùng

Cần áp dụng giải pháp phòng ngừa:

- Vệ sinh môi trường sống thường xuyên, đặc biệt là vào những ngày thời tiết mưa nhiều hoặc nóng ẩm thất thường để tiêu diệt côn trùng, loại bỏ nấm mốc. Dọn dẹp, phát quang kỹ những nơi có nhiều cây cỏ, bụi rậm; phun thuốc diệt côn trùng.

- Không phơi quần áo vào ban đêm vì côn trùng dễ bám vào quần áo và để lại dịch tiết làm tăng nguy cơ tổn thương da; Cần giũ quần áo trước khi cất và sử dụng.

- Cần sử dụng găng tay và mang ủng khi làm vườn.

- Vệ sinh chân tay sạch sẽ sau khi tiếp xúc với mủ nhựa thực vật và côn trùng.

- Cần mắc màn khi ngủ.

- Buổi tối dưới ánh đèn cần đóng cửa sổ hoặc lắp lưới ngăn côn trùng bay vào, nhất là vào mùa mưa bão, chuyển mùa.

BS. Nguyễn Văn Hưng