'Luật ngầm' của Cục trưởng Đăng kiểm Việt Nam

Hành vi của ông Hà (52 tuổi, cựu cục trưởng Đăng kiểm Việt Nam) và đồng phạm được nêu tại cáo trạng VKSND TP HCM vừa hoàn tất. Trong đó, ông Hà và Trần Anh Quân (cựu quyền trưởng Phòng Kiểm định xe cơ giới – VAR) bị truy tố về tội Nhận hối lộ.

Là người tiền nhiệm của Hà, ông Trần Kỳ Hình bị truy tố về tội Nhận hối lộ và Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Ông Đặng Việt Hà lúc bị Công an TP HCM triệu tập làm việc, sau đó bắt tạm giam, tháng 1/2023. Ảnh: Công an TP HCM

Theo cáo trạng, Phòng Kiểm định xe cơ giới (VAR, thuộc Cục Đăng kiểm Việt Nam) có nhiệm vụ thực hiện thẩm định thiết kế, nghiệm thu cải tạo xe cơ giới và xe máy chuyên dùng đang lưu thông. Các bị can là lãnh đạo, đăng kiểm viên VAR đã lợi dụng vị trí công tác không thực hiện đúng quy trình thẩm định, kiểm tra, bỏ qua lỗi trên hồ sơ thiết kế, cấp giấy chứng nhận thẩm định thiết kế trái quy định để nhận hối lộ của các công ty 1,5- triệu đồng mỗi hồ sơ.

Khoảng tháng 3/2019, Trần Anh Quân được bổ nhiệm quyền Trưởng phòng VAR. 12 đăng kiểm viên được phân công thẩm định hồ sơ thiết kế sau đó đã gặp Quân để báo cáo về việc có nhận tiền hối lộ của các công ty thiết kế trong quá trình thẩm định hồ sơ.

Quân sau đó đã thống nhất với các đăng kiểm viên - hàng tháng chia tiền theo tỷ lệ Quân (quyền trưởng phòng) được hưởng 700.000 đồng/hồ sơ (bao gồm phần Quân được hưởng và dùng để ngoại giao tiếp khách, chia cho lãnh đạo Cục là Trần Kỳ Hình và Đặng Việt Hà). Các phó phòng VAR mỗi người 100.000 đồng/hồ sơ; nhân viên văn phòng mỗi người 50.000 đồng/hồ sơ.

Mỗi tháng, khi nhận hối lộ của các công ty thiết kế, đăng kiểm viên sẽ tính toán, kiểm đếm số lượng hồ sơ và chia tiền. Nhận được tiền, Quân tiếp tục chia cho Trần Kỳ Hình 60 triệu đồng/tháng và Đặng Việt Hà 20 triệu đồng/tháng.

Triệp tập cả 'bộ máy' để đảm bảo lợi ích cho Cục trưởng

Đến tháng 8/2021, khi ông Hình nghỉ hưu, ông Đặng Việt Hà được bổ nhiệm chức Cục trưởng. Nhà chức trách xác định, trong một cuộc họp với lãnh đạo phòng VAR, ông Hà yêu cầu báo cáo chính xác số liệu hồ sơ thẩm định thiết kế, "phải bảo đảm lợi ích của Hà là cao nhất". Quân và những người tham gia cuộc họp đều hiểu rằng khi nhận tiền trong quá trình thẩm thiết kế thì phải chia cho Hà tỷ lệ cao nhất.

Với chỉ đạo của Hà, Quân buộc phải hội ý lại với các cấp phó và triệu tập các đăng kiểm viên để thống nhất lại cách thức chia tiền. Theo đó, tỷ lệ chia tiền được chốt là: Hà hưởng 400.000 đồng/hồ sơ, Quân 300.000 đồng/hồ sơ, các phó phòng mỗi người 100.000 đồng/hồ sơ, đưa vào quỹ ngoại giao 140.000 đồng/hồ sơ, các nhân viên văn phòng mỗi người 40.000 đồng/hồ sơ.

Các bị can Trần Anh Quân, Đặng Trần Khanh và Phạm Đức Ngọc (từ trái qua) lúc bị bắt. Ảnh: Bộ Công an

Theo chủ trương trên, hàng tháng (từ ngày 1 đến 10), sau khi nhận tiền từ đăng kiểm viên, Quân tính toán lại số hồ sơ, tiền tương ứng bỏ vào phong bì đưa cho Hà tại phòng làm việc. Đến tháng 10/2022, cơ quan công an phát hiện xử lý các sai phạm tại các đơn vị đăng kiểm nên các bị can không thực hiện hành vi vi phạm nữa.

Đến tháng 12/2022, lo sợ bị công an phát hiện sai phạm xảy ra tại Cục Đăng kiểm Việt Nam, Hà đã trả lại cho Quân 5 tỷ đồng. Khi công an điều tra, ông Hà lo sợ các sai phạm bị phát hiện, nên đưa 100.000 USD cho Nguyễn Văn Chung nhằm giúp đỡ, tìm hiểu thông tin về kết quả điều tra và "chạy" cho mình không bị xử lý. Chung nhận tiền nhưng không thực hiện mà chiếm đoạt. Ngày 29/8/2023, ông Hà tố hành vi của Chung.

Quá trình điều tra, Quân khai nhận hành vi và cho biết bản thân hưởng lợi hơn 11,5 tỷ đồng, chia cho ông Hình 1,68 tỷ đồng, Hà hơn 5,9 tỷ đồng.

Ngoài số tiền hưởng lợi từ phòng VAR, trong thời gian từ tháng 8/2021 đến tháng 9/2022, ông Hà, Hình còn nhận tiền hối lộ từ một số trung tâm đăng kiểm.

Cơ quan công tố xác định, cựu cục trưởng Hà phải chịu trách nhiệm hình sự về tổng số tiền nhận hối lộ là hơn 40 tỷ đồng. Trong đó, các đơn vị Phòng kiểm định xe cơ giới (từ tháng 8/2021 đến 9/2022) là hơn 31 tỷ đồng; 4 trung tâm đăng kiểm (Khối V, thuộc Cục tại TP HCM từ 1/4 đến tháng 11/2022) là hơn 7,6 tỷ đồng; 5 trung tâm đăng kiểm Khối V tại Hà Nội nhận 780 triệu đồng và tiền hối lộ của các Giám đốc Trung tâm Đăng kiểm khối D là 680 triệu đồng.

Ông Hà bị cáo buộc hưởng lợi gần 8,8 tỷ đồng và 13.000 USD, ông Hình nhận hối lộ tổng cộng hơn 6,5 tỷ đồng và 23.000 USD.

Quá trình điều tra, hai cựu cục trưởng và hầu hết các bị can thành khẩn khai nhận hành vi sai phạm và tỏ ra ăn năn hối cải. Một số bị can đã nộp lại một phần tiền hưởng lợi bất chính, tích cực phối hợp với cơ quan điều tra trong việc giải quyết vụ án. Cảnh sát đã thu hồi, tạm giữ tổng cộng hơn 43 tỷ đồng và 118.800 USD cùng nhiều tài sản khác để khắc phục hậu quả.

Khoảng 300.000 bút lục cùng nhiều tài liệu trong vụ án được các cơ quan tố tụng lưu giữ. Ảnh: Nhật Vy

Trong vụ án này, ngoài các sai phạm tại Cục Đăng kiểm Việt Nam, các cơ quan tố tụng còn làm rõ nhiều sai phạm tại 11 trung tâm đăng kiểm trên địa bàn TP HCM và 3 trung tâm đăng kiểm tại Long An, Bến Tre, Sóc Trăng.

Theo đó, ngoài ông Hà, Hình và Quân, vụ án còn hơn 250 bị can khác, gồm: 132 bị can khác là cán bộ, nhân viên của Cục đăng kiểm và các trung tâm đăng kiểm bị xử lý về tội Nhận hối lộ; 6 bị can bị đề nghị truy tố về tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ (trong đó có ông Nguyễn Vũ Hải, cựu cục phó Đăng kiểm Việt Nam); 53 bị can bị truy tố về tội Đưa hối lộ; 5 người Môi giới hối lộ...

Đại án đăng kiểm được đánh giá là vụ tham nhũng có tổ chức, hành vi có hệ thống, xuyên suốt từ lãnh đạo Cục Đăng kiểm, Phòng kiểm định xe cơ giới đến giám đốc nhiều trung tâm.Từ khi bắt đầu điều tra sai phạm trên diện rộng về lĩnh vực đăng kiểm, tính đến cuối năm 2023, công an 49 địa phương đã khởi tố 114 vụ án, hơn 800 bị can. Nhà chức trách xác định các vụ án có điểm chung là ăn chia "có tổ chức, kéo dài nhiều năm, liên tục, nhiều cấp độ".