Bài thuốc đơn giản chữa bệnh từ khoai sọ không phải ai cũng biết

Theo Bs. Tiểu Lan, khoai sọ, khoai môn là thực phẩm rất quen thuộc, chế biến thành nhiều món ăn ngon được nhiều người ưa chuộng. Chúng chứa nhiều tinh bột, lipid, đường, chất xơ, sinh tố và khoáng chất (Fe, Ca, P) và nhiều acid amin. Các chất xơ trong khoai giúp tăng hoạt động hấp thu của ruột và tác dụng nhuận tràng chống táo bón; các acid béo chưa no linoleic và linolenic có tác dụng làm hạ huyết áp, giãn mạch, giảm cholesterol máu.

Theo Đông y, lá khoai sọ, khoai môn có vị cay, tính bình, có độc; củ vị ngọt cay, tính bình; vào tỳ thận. Có tác dụng ích khí bổ thận, phá huyết tán kết, khu phong, chỉ thống, trừ đàm tiêu thũng.

Còn theo Lương y Hoài Vũ, khoai sọ là loại cây thân thảo, cao khoảng từ 0,5m-2m, có thân ngầm phình to phát triển thành củ, rễ chùm mọc từ đốt xung quanh thân.

Khoai sọ gồm có củ cái nhỏ và nhiều củ con. Củ khoai sọ ngắn và ruột có màu trắng, nằm trong đất, bề ngoài sần sùi, trên thân củ có nhiều đốt và ở mỗi đốt có mầm phát triển thành nhánh. Mỗi củ có 3 phần: Phần vỏ ngoài, vỏ áo và lõi củ.

Củ khoai sọ có tính bình, vị cay ngọt, lợi về kinh tỳ, vị và đại tràng; có tác dụng tán khối kết, tiêu u hạch ở cổ, khai vị, nhuận tràng, thông đại tiện; thường dùng chữa các loại thũng độc sưng đau, khối kết (u, hạch), bỏng lửa, viêm khớp, viêm thận, sưng hạch bạch huyết…

Lá khoai sọ có vị cay, tính mát; có tác dụng cầm tiêu chảy, tiêu thũng độc; có thể sử dụng chữa tiết tả, tự hãn (vã mồ hôi khi hoạt động) hay đạo hãn (ra mồ hôi trộm khi ngủ), ung nhọt…

Cuống lá - dọc khoai sọ có vị cay, tính mát; tác dụng lợi thủy, điều hòa chức năng tiêu hóa, tiêu thũng; hỗ trợ điều trị tiêu chảy, kiết lỵ, thũng độc...

Hoa khoai sọ có vị the, tính bình, có độc; chủ trị chữa vị quản thống (đau dạ dày), thổ huyết, sa tử cung, trĩ sang (trĩ lở loét), thoát giang (sa trực tràng)...

Dưới đây là một số bài thuốc và món ăn thuốc chữa bệnh từ khoai sọ, khoai môn do TS. Nguyễn Đức Quang chia sẻ:

Chữa tiêu chảy, lỵ: Lá khoai sọ 30g, củ cà rốt 30g, tỏi vài nhánh. Sắc uống.

Chữa mụn nhọt, đầu đinh: Củ khoai tươi và giấm, liều lượng bằng nhau, đun sôi và nghiền nát, đắp vào chỗ đau.

Chữa vết thương kín sưng nề: Khoai sọ 120g, hành sống 3 củ. Hai thứ giã nát, thêm chút rượu trộn đều, bôi đắp qua gạc mỏng trên chỗ đụng giập chấn thương kín có sưng nề bầm tím. Tác dụng hoạt huyết tiêu viêm.

Trị rắn cắn, ong đốt: Lá khoai tươi giã nát, đắp vào chỗ đau.

Chữa mề đay: Bẹ lá khoai 60g, rễ cây tai chuột 30g, hồng táo 30g, đường đỏ 30g. Sắc uống.

Xương lợn hầm khoai môn: Khoai môn 60g, xương cẳng hoặc xương sống lợn 100g. Khoai gọt vỏ rửa sạch, xương lợn chặt thành đoạn ngắn, rửa sạch, thêm bột gia vị đun nhỏ lửa trong 2 giờ. Ăn ngày 2 lần. Tác dụng khu phong trừ thấp. Dùng tốt cho người bị nổi ban dị ứng, đau nhức tay chân.

Canh cua khoai môn, khoai sọ: Cua đồng 200g, khoai môn 60g, rau rút 1 mớ. Cua đồng bỏ yếm và mai, rửa sạch giã nát, lọc lấy nước, cho mắm muối vừa ăn; khoai sọ cạo bỏ vỏ, rửa sạch bổ miếng vừa ăn, rau rút lấy phần lá, cọng non, bỏ rễ và bấc ngắt đoạn, rửa sạch. Cho khoai vào nước cua, nấu đến khi khoai chín nhừ, cho rau rút vào, đun vừa chín là được. Ăn trong ngày; dùng liền 2-3 ngày. Tác dụng ích khí bổ thận, trừ đàm, tiêu thũng, khu phong, chỉ thống, giải nhiệt, chữa phát ban dị ứng mẩn ngứa, dễ ngủ, bớt mệt mỏi.

Nước sắc khoai sọ củ khởi: Khoai sọ 15-20g, rễ kỷ tử 50g. Hai thứ rửa sạch, nấu sắc trong 2 giờ, gạn lấy nước trong uống ngày 1 lần. Uống liên tục 60 ngày. Tác dụng thông hầu hang, kháng độc. Dùng tốt cho bệnh nhân bị u bướu vùng hầu họng.

Bẹ khoai nấu giấm (kinh nghiệm dân gian): bẹ lá khoai nấu giấm với cá, ốc, thịt hoặc muối dưa. Tác dụng liễm hãn, chỉ tả, tiêu thũng độc.

Củ khoai sọ nấu cá (kinh nghiệm dân gian): Củ khoai sọ nấu với cá quả hay cá diếc. Tác dụng điều hòa nội tạng, hạ khí đầy, chữa hư lao yếu sức.

Mai Nguyên