Biến động nghìn tỷ, gà đẻ trứng vàng Sabeco ra sao trong tay tỷ phú Thái?

Cuối năm 2017, thị trường mua bán - sáp nhập (M&A) Việt Nam ghi nhận một thương vụ lớn chưa từng có. Thai Beverage của tỷ phú Thái Lan Charoen Sirivadhanabhakdi đã chi khoảng 110.000 tỷ đồng (tương đương khoảng 4,8 tỷ USD tính theo tỷ giá USD/VND lúc đó) để sở hữu được số cổ phần 53,6% của Tổng công ty Cổ phần Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn - Sabeco (SAB).

Thương vụ thoái vốn Nhà nước tại Sabeco nổi tiếng bởi đây là doanh nghiệp số 1 ngành bia Việt Nam, là "viên ngọc quý" mang lại rất nhiều tiền cổ tức cho Nhà nước.

Cuối năm 2017, cổ phiếu Sabeco có giá rất cao, có thời điểm đạt 320.000 đồng/cp, tương đương mức giá điều chỉnh khoảng 150.000 đồng, cao hơn nhiều so với mức giá 60.600 đồng/cp tính tới ngày 25/6.

Với mức giá như như hiện nay, Sabeco có vốn hóa là hơn 77.700 tỷ đồng (khoảng 3,05 tỷ USD). Số cổ phần của doanh nghiệp tỷ phú Thái còn lại khoảng 1,63 tỷ USD, thấp hơn nhiều so với số vốn bỏ ra ban đầu là hơn 4,8 tỷ USD.

Để tài trợ cho thương vụ khủng này, ThaiBev và công ty con do tập đoàn này sở hữu 100% vốn là BeerCo Limited đã thực hiện 6 khoản vay khác nhau, với tổng số tiền tương đương 5 tỷ USD.

Cụ thể, ThaiBev đã vay 100 tỷ Baht, tương đương khoảng 3,05 tỷ USD, từ các ngân hàng của Thái Lan; BeerCo vay 1,95 tỷ USD thông qua hai ngân hàng đầu mối là Mizuho Bank chi nhánh Singapore và Standard Chartered chi nhánh Singapore. Các khoản vay khi đó có thời hạn 2 năm. Tới nay, không rõ các doanh nghiệp của tỷ phú Thái đã tất toán các khoản nợ hay chưa.

Người Thái thu gì sau 6 năm rưỡi?

Mặc dù vốn hóa của Sabeco giảm mạnh kể từ cuối năm 2017 tới nay nhưng Sabeco vẫn là một trong các doanh nghiệp trả cổ tức đều đặn với tỷ lệ cao, có tình hình tài chính và dòng tiền rất tốt so với các doanh nghiệp khác trên sàn chứng khoán Việt Nam.

Kể từ khi thâu tóm Sabeco, người Thái thu về hơn 10.600 tỷ đồng cổ tức. Lần gần nhất là tỷ lệ 20% (tương đương 2.000 đồng/cp), dự kiến thanh toán cho cổ đông vào ngày 31/7 tới. Đây là một phần cổ tức cho năm 2023.

Sabeco đã thông qua phương án trả cổ tức năm 2023 tổng tỷ lệ 35% bằng tiền (3.500 đồng/cp), tương đương tổng số tiền trả cổ tức là 4.489 tỷ đồng.

Triển vọng ngành bia tại Việt Nam không còn siêu lợi nhuận như trước đây. Ảnh: TTT

Như vậy, sau gần 7 năm, doanh nghiệp trong hệ sinh thái của tỷ phú Charoen Sirivadhanabhakdi thu về tiền cổ tức tương đương khoảng 10% số vốn để bỏ ra mua 53,6% cổ phần của doanh nghiệp bia Việt này, tương đương khoảng 1,5%/năm.

Con số này nhìn theo giá trị tuyệt đối thì rất lớn, nhưng về tỷ lệ khá khiêm tốn. Hơn thế, nếu phải vay ngân hàng thì đây là một thương vụ đầu tư không ấn tượng của tỷ phú người Thái.

Tỷ lệ này khiêm tốn trong bối cảnh lãi suất trên thị trường thế giới đang ở mức rất cao. Lãi suất cơ bản của Mỹ đang ở mức 5,5%/năm và lãi suất thương mại khoảng 6-7%/năm. Trong khi đó, lãi suất ở châu Á khoảng 8-10%/năm.

Triển vọng bớt tươi sáng

Dù vẫn trả cổ tức đều đặn nhưng lợi nhuận của Sabeco gần đây suy giảm và triển vọng doanh nghiệp không tươi sáng như trước.

Trong quý I/2024, Sabeco ghi nhận doanh thu và lợi nhuận tăng so với cùng kỳ. Doanh thu tăng khoảng 15% lên 7.200 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế tăng 1,8% lên 1.024 tỷ đồng. Tuy nhiên, những con số này vẫn thua xa so với mức doanh thu 9.000-10.000 tỷ đồng và lợi nhuận 1.400-1.800 tỷ đồng trong nhiều quý trước đây.

Việc thực hiện nghiêm kiểm tra nồng độ cồn có tác động tích cực đến tình hình giao thông, cũng khiến doanh thu các hãng bia không còn màu mỡ như trước.

Việt Nam là nước tiêu thụ bia lớn nhất Đông Nam Á và top 10 thế giới, nhưng thị trường này có dấu hiệu suy giảm rõ rệt. Doanh thu của hầu hết doanh nghiệp trong ngành giảm 10-20%, trong khi giá nguyên liệu tăng mạnh theo diễn biến thế giới.

Không chỉ thế, các doanh nghiệp sản xuất bia còn chịu tác động từ sức cầu suy giảm. Nền kinh tế kinh tế Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn, người tiêu dùng vẫn thắt lưng buộc bụng.

Trong năm 2024, việc thực thi quy định kiểm tra nồng độ cồn tiếp tục nghiêm ngặt. Thói quen của người tiêu dùng cũng thay đổi, chưa kể sức cầu ở mức thấp. Đây là thách thức đối với doanh nghiệp ngành bia rượu, trong đó có Sabeco.

Cũng trong ngành, hãng bia Heineken vừa có văn bản gửi tỉnh Quảng Nam về việc tạm dừng hoạt động Nhà máy Bia Heineken Quảng Nam. Mấy năm trước, ước tính lợi nhuận sau thuế của hệ thống Heineken Việt Nam vào khoảng 10.000-12.000 tỷ đồng/năm. Trong năm 2023, con số này chỉ còn 6.000-7.000 tỷ đồng.