Miệng núi lửa triệu năm được đề xuất làm nơi chứa nước sinh hoạt cho đảo Lý Sơn

Ngày 21/8, Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Ngãi cho biết, đã có đề xuất cải tạo, nâng cấp hồ chứa nước trên miệng núi lửa Thới Lới và chỉ phục vụ cho người dân toàn đảo Lý Sơn sinh hoạt, còn nước sản xuất nông nghiệp sẽ có hệ thống thu gom nước mưa.

Toàn cảnh huyện đảo Lý Sơn.

Theo các chuyên gia địa chất, cách đây khoảng 25 - 30 triệu năm, núi lửa phun trào đã hình thành nên đảo Lý Sơn. Tại đảo Lớn có 5 miệng núi lửa, lớn nhất trong số này là núi Thới Lới. Ngọn núi lửa này có đường kính đáy 1,4 km, đường kính miệng 0,35 km. Tường phía trong miệng núi lửa Thới Lới có dạng dốc đứng, ở giữa khá sâu. Tỉnh Quảng Ngãi đã tận dụng miệng núi lửa Thới Lới để làm hồ chứa nước.

Miệng núi lửa Thới Lới nhìn từ trên cao.

Huyện đảo Lý Sơn có diện tích khoảng 10km2, dân số hơn 22.000 người, trên đảo có khoảng 300ha đất nông nghiệp. Lâu nay, tình trạng “đảo khát nước” được nhắc đến rất nhiều. Tốc độ nhiễm mặn tại đảo Lý Sơn ngày một trầm trọng thông qua các chỉ số đáng báo động thu về từ các trạm quan trắc.

Hiện huyện này đang khai thác 7 giếng khoan, cấp nước cho khoảng 600 hộ dân khu vực trung tâm huyện và hơn 2.000 giếng đào, giếng khoan do người dân tự đào, khoan phục vụ sinh hoạt sản xuất, nhưng chỉ có duy nhất hồ chứa nước nằm trên miệng núi lửa Thới Lới với dung tích 270.000m3 được đầu tư từ năm 2012. Vì vậy gánh nặng nước tưới, sinh hoạt vẫn là khai thác nước ngầm.

Miệng núi lửa Thới Lới được đề xuất sẽ trữ nước phục vụ duy nhất vào mục đích sinh hoạt cho người dân Lý Sơn.

Trước tình trạng sụt giảm nguồn nước ngầm vào mùa nắng nóng, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt cũng như sản xuất của người dân, mới đây, chính quyền huyện đảo Lý Sơn đề xuất tỉnh Quảng Ngãi chi 50 tỷ đồng nâng cấp hồ chứa nước Thới Lới ở miệng núi lửa để tăng sức chứa, nhằm tìm kiếm thêm nguồn nước ngọt cho đảo.

Tuy nhiên qua nghiên cứu, khảo sát, Sở NN&PTNT Quảng Ngãi cho rằng, kiến nghị nâng cấp, mở rộng hồ chứa nước Thới Lới theo đề xuất của huyện Lý Sơn là không khả thi, vì dung tích chứa của hồ sau nâng cấp không tăng lên đáng kể.

Chính vì thế, Sở NN&PTNT đề xuất phương án cải tạo hồ chứa nước Thới Lới để trữ ngọt và chỉ phục vụ duy nhất vào mục đích cấp nước sinh hoạt cho 22.000 dân trên đảo Lý Sơn, không lấy nước ở hồ phục vụ sản xuất như lâu nay.

..thay vì phục vụ sản xuất nông nghiệp như lâu nay.

Đối với bài toán tìm nước phục sản xuất nông nghiệp, Sở sẽ đầu tư hệ thống thu gom nước mưa và có bể chứa riêng. Nếu hai phương án được thông qua, kế hoạch triển khai trong giai đoạn 2025 - 2030.

Trên cơ sở đề xuất, ông Trần Phước Hiền - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi đã giao Sở NN&PTNT phối hợp huyện Lý Sơn và các cơ quan nghiên cứu, xây dựng phương án thu gom, cấp nước tổng thể, giải quyết bài toán thiếu nước sinh hoạt, sản xuất trên đảo.

Một giếng nước ở 7Lý Sơn với cả trăm máy bơm, hút nước phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Ông Hiền yêu cầu phương án này phải bám sát vào điều chỉnh tổng thể quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Dung Quất, tỉnh Quảng Ngãi đến năm 2045 và đồ án quy hoạch phân khu xây dựng tỉ lệ 1/2000 đô thị Lý Sơn đã được Chính phủ phê duyệt. Đồng thời, nếu các công trình này được đầu tư phải đảm bảo khai thác, phát huy hiệu quả chứa nước và cấp nước. Tránh trường hợp làm xong lại không phát huy hiệu quả bởi nhiều vấn đề phát sinh.

Nghị quyết 26-NQ/TW, ngày 3/11/2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải Trung Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 xác định phát triển huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi trở thành trung tâm du lịch biển, đảo. Do đó, việc đảm bảo nguồn nước cho sinh hoạt, sản xuất và phát triển du lịch bền vững ở Lý Sơn là vấn đề cấp thiết.