Gửi bình luận
Suy tuyến thượng thận là một rối loạn xảy ra khi tuyến thượng thận không sản xuất đủ một số hormone nhất định, có thể ảnh hưởng đến khả năng phản ứng với căng thẳng của cơ thể và duy trì các chức năng sống thiết yếu khác.
Nếu được điều trị, hầu hết những người bị suy tuyến thượng thận đều có thể có cuộc sống năng động, bình thường. Tùy từng trường hợp bác sĩ sẽ có phương pháp điều trị khác nhau.
Bệnh nhân suy tuyến thượng thận phải sử dụng hormon thay thế cho hormone không thể sản xuất được ở tuyến thượng thận. Thông thường điều trị thay thế bằng glucocorticoid và mineralocorticoid. Với những trường hợp suy thượng thận thứ phát chỉ cần điều trị bằng glucoorticoid thay thế.
- Tác dụng: Dùng glucocorticoid thay thế nhằm thay thế những hormone mà tuyến thượng thận không sản xuất được. Có thể lựa chọn hydrocortison (cortisol); prednisolon, dexamethason. Loại thường dùng thường là hydrocortison. Hydrocortison được chỉ định điều trị thay thế trong những trường hợp suy tuyến thượng thận (giảm hoặc ngừng bài tiết các nội tiết tố do tuyến thượng thận tiết ra). Prednisolon co tác dụng tuong tự với hydrocortison
- Tác dụng phụ thường gặp của thuốc là phù, tăng huyết áp , đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp, loãng xương, teo cơ. Sử dụng thuốc thận trọng đối với người loét đường tiêu hóa, tăng huyết áp, suy tim, nhồi máu cơ tim.
Lưu ý: Thuốc dexamethason thường không dùng ở trẻ em, vì có tác dụng mạnh nên khó điều chỉnh liều. Ngoài ra, để hạn chế các tác dụng phụ của nhóm thuốc này, nên dùng thuốc ở liều thấp nhất rồi mới tăng dần đến khi đạt hiệu quả điều trị.
1.2. Mineralocorticoid
Tác dụng: Mineralocorticoid (fludrocortison) là một dẫn xuất tổng hợp của hydrocortison (9 alpha – fluorohydrocortison) có tác dụng rất mạnh đến chuyển hóa muối (giữ Na +, thải K +) gấp khoảng 100 lần hơn so với hydrocortison, còn tác dụng trên chuyển hóa glucid (liên quan đến chống viêm) gấp khoảng 10 lần so với chất này.
Do tác dụng mạnh trên cân bằng chất điện giải và nước, nên thuốc dùng để điều trị suy vỏ thượng thận tiên phát và thứ phát, phụ trợ về mặt chuyển hóa muối trong liệu pháp thay thế hydrocortison.
Tác dụng phụ thường gặp là gây giảm K+ huyết, giữ Na+, phù, tăng huyết áp, Yếu cơ, loãng xương, teo cơ, suy dinh dưỡng.
Lưu ý: Liều dùng phụ thuộc vào mức độ nặng của bệnh và đáp ứng của người bệnh. Người bệnh phải được theo dõi liên tục để điều chỉnh liều cho thích hợp như khi bệnh thoái lui hoặc nặng lên, hoặc khi có stress (phẫu thuật, nhiễm khuẩn, chấn thương). Corticosteroid có thể che lấp các dấu hiệu nhiễm khuẩn trong quá trình điều trị, làm giảm sức đề kháng và làm nhiễm khuẩn lan rộng. Nếu nhiễm khuẩn xảy ra trong quá trình điều trị, phải dùng ngay kháng sinh thích hợp.
Cần thận trọng sử dụng thuốc này trên bệnh nhân loãng xương, mới phẫu thuật tạo nối thông ruột, bệnh tâm thần, loét dạ dày tá tràng, lao, đái tháo đường, tăng huyết áp, suy tim, herpes mắt, viêm loét đại tràng không đặc hiệu, suy thận, nhược cơ.
- Đối với trẻ đang lớn, do tác dụng mạnh đến chuyển hóa các chất điện giải, chỉ được dùng fludrocortison trong những trường hợp đã được nêu trong chỉ định. Nên dùng chế độ ăn giảm natri và thêm kali.
- Đối với bệnh nhân mang thai, Chỉ dùng khi thật cần thiết do đã ghi nhận được ảnh hưởng đến tuyến thượng thận của thai nhi (thiểu năng tuyến thượng thận).
- Nên thận trọng khi dùng thuốc cho người mẹ đang cho con bú. Lịch trình điều trị của người mẹ cần được ghi chép vào y bạ của con để tiện theo dõi.
Để việc dùng thuốc trị suy tuyến thượng thận an toàn hiệu quả, người bệnh cần tuân thủ:
- Không nên tự ý sử dụng thuốc khi chưa có chỉ dẫn của bác sĩ.
- Không hút thuốc và lạm dụng các chất có cồn.
- Uống thuốc đều đặn. Không được tự ý ngừng dùng thuốc, bởi người bệnh có thể bị suy thượng thận cấp, nguy hiểm đến tính mạng.
- Cần báo ngay cho bác sĩ khi gặp các triệu chứng bất thường (stress, tiêu chảy, nhiễm trùng…) để được hướng dẫn cách xử trí kịp thời.
- Đảm bảo chế độ sinh hoạt khoa học, có chế độ ăn uống phù hợp đủ dinh dưỡng, tập thể dục hàng ngày.
- Tái khám định kỳ, thường xuyên để được kịp thời phát hiện bệnh, có phác đồ phù hợp, tránh các biến chứng liên quan đến sử dụng corticoid lâu dài…