Trước khi ghi nhận ca mắc đậu mùa khỉ đầu tiên, Việt Nam đã làm gì để ứng phó?

Ca bệnh đậu mùa khỉ đầu tiên khó lây ra cộng đồng

Ngày 3/10, Bộ Y tế nhận được báo cáo của Sở Y tế TP. HCM về kết quả xét nghiệm giải trình tự gen khẳng định một bệnh nhân mắc bệnh đậu mùa khỉ chủng Monkeypox virus thuộc clade IIb. Đây là bệnh nhân mắc bệnh đậu mùa khỉ được ghi nhận đầu tiên tại Việt Nam.

Bệnh nhân là nữ 35 tuổi, thường trú tại TP. HCM khởi phát bệnh ngày 18/9 khi đang du lịch tại Dubai (từ tháng 7/2022 đến 22/9/2022 về Việt Nam) với triệu chứng sốt kèm mệt mỏi, ớn lạnh, đau cơ, đau đầu và ho, xuất hiện các nốt đỏ, ngứa trên cánh tay, thân mình và mặt.

Ngay sau khi về Việt Nam, ngày 23/9, bệnh nhân đã đến khám tại Bệnh viện Từ Dũ và nghi ngờ mắc bệnh truyền nhiễm, được chuyển sang Bệnh viện Da liễu TP. HCM. Tại đây, bác sĩ khám, nghi ngờ mắc bệnh đậu mùa khỉ, bệnh nhân được cách ly, lấy mẫu xét nghiệm chẩn đoán (xét nghiệm Real time PCR tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới và Viện Pasteur TP. HCM).

Ngày 25/9, bệnh nhân có kết quả ban đầu dương tính với bệnh đậu mùa khỉ và được chuyển sang Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP. HCM để tiếp tục cách ly, điều trị và lấy mẫu giải trình tự gen tại Đơn vị nghiên cứu lâm sàng của Trường đại học OXFORD hợp tác với Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP. HCM.

Hiện tại, bệnh nhân đã sức khỏe ổn định, không sốt, đang được tiếp tục cách ly, điều trị tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP. HCM theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

Với những thông tin khai thác được qua điều tra dịch tễ, cùng với kết quả xét nghiệm Real time PCR, giải trình tự gen, Bộ Y tế nhận định đây là trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ, có nguồn lây từ nước ngoài; các trường hợp tiếp xúc gần với bệnh nhân tại Việt Nam (kể từ khi về nước) đều được giám sát, theo dõi theo quy định và hiện chưa phát hiện trường hợp nghi nhiễm.

Ngành y tế Việt Nam chủ động các phương án ứng phó dịch từ sớm

Từ tháng 5/2022, khi Châu Âu ghi nhận nhiều ca mắc đậu mùa khỉ, ngành y tế Việt Nam đã có văn bản gửi các địa phương về tăng cường giám sát bệnh đậu mùa khỉ, chỉ đạo các Viện Vệ sinh dịch tễ/Pasteur chỉ đạo, hướng dẫn, hỗ trợ địa phương theo dõi, giám sát, xử lý các trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ. Chuẩn bị sẵn sàng sinh phẩm xét nghiệm phục vụ chẩn đoán, xác định ca bệnh.

Các Sở Y tế tăng cường giám sát các trường hợp nghi ngờ ngay tại cửa khẩu, các cơ sở y tế. Tổ chức truyền thông nâng cao nhận thức cho người dân về tình hình bệnh đậu mùa khỉ và các biện pháp phòng chống tạm thời.

Bộ Y tế cũng đã xây dựng, hoàn thiện Hướng dẫn tạm thời giám sát và phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ và Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh đậu mùa khỉ. Đồng thời, có văn bản gửi các Sở Y tế đề nghị tăng cường giám sát tại cơ sở khám chữa bệnh và dựa vào sự kiện cộng đồng để phát hiện sớm ca đậu mùa khỉ.

Đến tháng 8/2022, Bộ Y tế ban hành quyết định hướng dẫn tạm thời giám sát và phòng chống bệnh đậu mùa khỉ; Hướng dẫn phòng ngừa lây nhiễm bệnh đậu mùa khỉ trong cơ sở khám, chữa bệnh. Tập huấn cho cán bộ y tế các tuyến về giám sát và các biện pháp phòng chống, truyền thông, phòng chống lây nhiễm trong cơ sở y tế, chăm sóc điều trị bệnh nhân đậu mùa khỉ.

Ngay khi WHO thông báo tình trạng khẩn cấp vì sức khỏe cộng đồng quốc tế, lãnh đạo Bộ Y tế cũng đã chủ trì họp và hàng tuần phối hợp với WHO, có các khuyến nghị, tập huấn thường xuyên cho tất cả các tỉnh, thành phố. Điều này đã giúp Việt Nam phát hiện sớm và một cách chủ động đối với trường hợp ca bệnh xâm nhập đầu tiên.

Trong bối cảnh Việt Nam đã ghi nhận ca bệnh đậu mùa khỉ, để tiếp tục chủ động phòng chống dịch bệnh, các biện pháp sẽ triển khai trong thời gian tới như sau: UBND các tỉnh, thành phố chủ động xây dựng, hoàn thiện và triển khai kế hoạch đáp ứng với dịch bệnh đậu mùa khỉ tại địa phương; đẩy mạnh việc thực hiện nghiêm giám sát dịch bệnh tại các cửa khẩu, giám sát tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh và giám sát dựa vào sự kiện tại cộng đồng để phát hiện sớm, ngăn chặn dịch bệnh kịp thời; sẵn sàng thu dung, điều trị, phân tuyến điều trị và cách ly bệnh nhân, thực hiện tốt việc phân luồng, kiểm soát lây nhiễm tại các cơ sở khám, chữa bệnh; đẩy mạnh truyền thông cho người dân về các biện pháp dự phòng dịch bệnh tại các cửa khẩu, cộng đồng.

Bộ Y tế cũng tăng cường tổ chức kiểm tra, giám sát, chỉ đạo công tác phòng chống dịch tại các địa phương; tiếp tục phối hợp với WHO, CDC Hoa Kỳ và Cơ quan đầu mối quốc gia thực hiện Điều lệ Y tế quốc tế của các quốc gia rà soát, cập nhật thông tin về tác nhân gây bệnh, các trang thiết bị xét nghiệm, sinh phẩm phục vụ chẩn đoán bệnh, cập nhật tài liệu truyền thông. Đồng thời, tiếp tục cập nhật các hướng dẫn chuyên môn và tổ chức tập huấn cho cán bộ y tế các tuyến về giám sát dịch bệnh, truyền thông nguy cơ, các biện pháp phòng chống, chăm sóc, điều trị bệnh nhân đậu mùa khỉ và phòng chống lây nhiễm trong cơ sở y tế.

Về khả năng xét nghiệm phát hiện bệnh đậu mùa khỉ, theo GS.TS Phan Trọng Lân - Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, hiện Việt Nam đã có các kỹ thuật và những sinh phẩm sơ khai để làm được xét nghiệm bệnh đậu mùa khỉ và những trường hợp ban đầu có thể kết luận được. Ít nhất, chúng ta có thể phân biệt và nghi ngờ các ca mắc để triển khai các biện pháp phòng, chống. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng luôn phối hợp với các tổ chức quốc tế để có được các nguồn sinh phẩm thương mại, nguồn sinh nghiên cứu và cả giải trình tự gene để đáp ứng được nhu cầu khi có ca cần xét nghiệm.

Để chủ động phòng chống dịch bệnh đậu mùa khỉ, Bộ Y tế khuyến cáo người dân tiếp tục thực hiện các biện pháp phòng bệnh bao gồm:

- Tránh tiếp xúc gần gũi với người mắc bệnh đậu mùa, tránh tiếp xúc trực tiếp với vết thương, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh.

- Thường xuyên rửa tay sạch bằng xà phòng và các dung dịch sát khuẩn thông thường.

- Che miệng khi ho, hắt hơi.

- Người có các triệu chứng của trường hợp nghi ngờ, cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời.

- Người có các triệu chứng của trường hợp nghi ngờ cần chủ động tự cách ly và tránh quan hệ tình dục; người xác định mắc bệnh phải được cách ly y tế đến khi điều trị khỏi bệnh.

- Người đến các quốc gia có lưu hành dịch bệnh đậu mùa khỉ cần tránh tiếp xúc với động vật có vú bị bệnh như: động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng (chết hoặc sống) có thể chứa vi rút đậu mùa khỉ, không nên ăn hoặc tiếp xúc với động vật hoang dã, không ăn thịt động vật chưa nấu chín kỹ hoặc ăn các sản phẩm của động vật bị nhiễm bệnh.

- Đảm bảo an toàn thực phẩm; thực hiện lối sống lành mạnh, tăng cường vận động thể lực, nâng cao sức khỏe.

- Nhân viên y tế chăm sóc, điều trị cho người bệnh nghi ngờ hoặc xác định mắc bệnh đậu mùa khỉ cần sử dụng trang phục phòng hộ thích hợp.

Thanh Hải (th)