Viêm tai giữa cấp mủ ở trẻ và những điều cần biết

Bài viết của Ths. Bs Vũ Văn Tiến, Chuyên khoa Tai- Mũi- Họng, Phòng khám Đa khoa BV ĐH Y cơ sở Cầu Giấy sẽ bổ sung những kiến thức liên quan đến bệnh là rất cẩn thiết với bố mẹ và người chăm sóc.

Tai giữa là bộ phận nào?

Cấu trúc giải phẫu tai gồm 3 phần: tai ngoài, tai giữa và tai trong.

• Tai ngoài: gồm vành tai, ống tai.
• Tai giữa: gồm màng nhĩ, chuỗi xương con (xương búa, xương đe, xương bàn đạp), các thông bào xương chũm, vòi Eustachian là ống thông giữa hòm nhĩ với thành sau họng.
• Tai trong: gồm các ống bán khuyên có chức năng giữ thăng bằng cho cơ thể và ốc tai có nhiệm vụ tiếp nhận âm thanh sau đó mã hóa và chuyển lên não.

Thế nào là viêm tai giữa cấp mủ?

Viêm tai giữa cấp mủ là tình trạng viêm và tạo mủ trong tai giữa do vi khuẩn gây nên, thời gian dưới 12 tuần.

Vì sao trẻ dễ viêm tai giữa cấp mủ?

• Sức đề kháng của trẻ em còn yếu nên rất dễ bị viêm mũi họng, dễ nôn trớ khiến dịch dạ dày và sữa trào vào vòi nhĩ. Từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh viêm tai giữa hình thành và phát triển.
• Vòi nhĩ nối giữa tai và mũi họng của trẻ em ngắn, nằm ngang hơn so với người lớn nên viêm nhiễm ở mũi họng dễ lan lên tai.

Dấu hiệu viêm tai giữa cấp mủ ở trẻ?

Thông thường, trẻ đang viêm mũi họng xuất hiện triệu chứng gợi ý viêm tai giữa:

• Sốt cao hơn
• Trẻ lớn có thể kêu đau tai, ù tai, nghe kém hơn trước.
• Trẻ nhỏ hay lắc đầu, lấy tay dụi vào tai, quấy hơn, khóc khi chạm vào tai khi tắm, thay áo hoặc bế nằm nghiêng về tai bị viêm.
• Chảy dịch ở tai xuất hiện khi có thủng màng nhĩ, mủ chảy ra ngoài ống tai.
• Một số trẻ thường đồng thời gặp vấn đề về tiêu hóa như: đi ngoài phân lỏng, tiêu chảy, có thể nôn mửa

Biến chứng nguy hiểm của viêm tai giữa cấp mủ?

Viêm tai giữa thể cấp tính ở trẻ em nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể dẫn tới một số biến chứng nguy hiểm.

• Biến chứng cấp tính: viêm xương chũm cấp, tổn thương viêm từ tai giữa lan sang các cơ quan lân cận gây biến chứng tại các cơ quan này như viêm màng não, áp xe não, liệt mặt do tổn thương dây thần kinh mặt…
• Tình trạng ứ mủ trong tai giữa kéo dài gây ảnh hưởng đến các xương con (viêm xương, cứng khớp xương con) gây nghe kém, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày hoặc khiến trẻ chậm nói.

Điều trị viêm tai giữa cấp mủ như thế nào?

Phương án điều trị sẽ tùy theo giai đoạn và triệu chứng bệnh nhân khi Bác sĩ khám.

Điều trị nội khoa: kháng sinh, chống viêm, giảm đau, các thuốc loãng đờm/kháng histamine…tùy từng trường hợp cụ thể, vệ sinh thông thoáng vùng mũi họng.

Điều trị ngoại khoa:

• Chích rạch màng nhĩ khi màng nhĩ phồng dọa vỡ, đe dọa có biến chứng hoặc màng nhĩ có lỗ thủng nhỏ, chưa đủ dẫn lưu dịch cần mở rộng hơn; có thể kết hợp lấy mủ cấy vi khuẩn làm kháng sinh đồ với những trường hợp điều trị nội khoa kéo dài không đáp ứng.
• Đặt ống thông khí với các trường hợp viêm tai giữa cấp tái phát 3 lần/6 tháng hoặc 4 lần/năm, kết hợp phẫu thuật với trường hợp viêm tai giữa cấp có biến chứng xuất ngoại, biến chứng nội sọ…
• Phẫu thuật cắt Amidan, nạo V.A với những bệnh nhi có chỉ định.

Một số sai lầm khi điều trị viêm tai giữa cấp ở trẻ:

Bố mẹ tự ý điều trị không theo hướng dẫn của Bác sĩ:

+ Dùng thuốc, đặc biệt kháng sinh, không đủ liều theo cân nặng, không đủ thời gian khiến bệnh kéo dài, tăng khả năng kháng thuốc của vi khuẩn gây bệnh.

+ Tự ý dùng thuốc nhỏ tai: sử dụng Oxy già lau tai có thể gây viêm da ống tai ngoài; Một số thuốc nhỏ tai có thành phần Neomycin (như Nemydexan, Mepoly…) có thể gây độc cho tai trong gây nghe kém nếu nhỏ tai khi trẻ thủng màng nhĩ

• Chưa chú ý vệ sinh mũi họng: viêm tai giữa cấp thường diễn ra sau viêm mũi họng, do đó vệ sinh mũi họng sẽ giúp tăng khả năng dẫn lưu dịch từ tai giữa qua vòi Eustachian. Bố mẹ có thể hút rửa mũi cho bé tại nhà theo hướng dẫn của Bác sĩ hoặc cho bé qua các cơ sở chuyên khoa Tai Mũi Họng để được nhân viên y tế trợ giúp.
• Rửa mũi cho trẻ bằng xi lanh, hướng dẫn trẻ xì mũi mạnh sau khi rửa mũi sẽ dễ gây viêm tai giữa cấp kéo dài.

Cách phòng bệnh cho trẻ?

• Đảm bảo môi trường sống tránh khói bụi, ẩm mốc, chật chội.
• Cho trẻ đi tiêm phòng đầy đủ và đúng thời gian.
• Chế độ dinh dưỡng cho trẻ đầy đủ,
• Thường xuyên vệ sinh tay cho trẻ và để các đồ vật không sạch sẽ cách xa tầm với của trẻ.
• Giữ ấm cơ thể, nhất là cổ, gan bàn chân khi thời tiết lạnh..
• Điều trị sớm các bệnh viêm mũi họng khi trẻ có biểu hiện, tránh triệu chứng nặng lên.
• Khuyến khích cho con bú sữa mẹ, nếu cho trẻ bú bình hãy giữ trẻ ngồi thẳng và tránh cho bú khi đang nằm.