Gửi bình luận
Việc chiếc xe của bị cáo đi đến địa điểm thực hiện hành vi cưỡng đoạt tài sản có được xem là công cụ, phương tiện dùng vào việc phạm tội hay không là vấn đề đang có nhiều quan điểm.
Mới đây, TAND TP.HCM mở phiên tòa xét xử phúc thẩm, tuyên bác kháng cáo, y án 7 năm 6 tháng tù đối với bị cáo Phạm Văn Tài về tội cưỡng đoạt tài sản. Bị cáo Tài đã quay lại cảnh “mây mưa” cùng người tình và dùng ảnh 'nóng' tống tiền.
Hồ sơ vụ án thể hiện, sau khi thương lượng về số tiền, Tài đã lái xe ô tô đến quán cà phê nhận tiền từ bị hại thì bị bắt quả tang. Do đó, bên cạnh mức án, tòa còn tuyên tịch thu xe ô tô của Tài để sung công quỹ nhà nước do đây là phương tiện phạm tội.
Sau khi PLO đăng tải thông tin này, nhiều bạn đọc cho rằng: Xe ô tô là tài sản hợp pháp của bị cáo và không phải là tài sản do phạm tội mà có. Nếu bị cáo sử dụng ô tô để thực hiện hành vi phạm tội như vận chuyển hàng cấm… thì mới gọi là phương tiện phạm tội được. Trong vụ này, bị cáo dùng ảnh nóng để cưỡng đoạt tài sản, nên ô tô không phải phương tiện phạm tội.
Vậy pháp luật quy định như thế nào về việc xác định công cụ, phương tiện dùng vào việc phạm tội?
Bị cáo Tài tại phiên tòa phúc thẩm. Ảnh: SONG MAI
Hai luồng quan điểm
Trao đổi với PV, một thẩm phán đang công tác tại TP.HCM, cho biết Khoản 2 Điều 106 luật Tố tụng hình sự 2015 (BLTTHS 2015) quy định, vật chứng là công cụ, phương tiện phạm tội thì bị tịch thu, nộp ngân sách nhà nước. Còn việc chiếc xe ôtô trên có được xem là phương tiện phạm tội hay không vẫn còn nhiều tranh cãi và thuộc về quan điểm của mỗi người.
Theo vị thẩm phán này, hành vi phạm tội của bị cáo là một quá trình kể từ khi bắt đầu, diễn ra và kết thúc. Bị cáo đã có ý định cưỡng đoạt tiền của bị hại nên đã gửi ảnh nóng để đe dọa và sau đó lấy xe ô tô đi đến điểm hẹn để nhận tiền, thậm chí khi hành vi cưỡng đoạt hoàn thành bị cáo có thể dùng xe ôtô này chạy về (nếu không bị bắt quả tang).
Vì vậy, quan điểm của vị thẩm phán trong trường hợp này xe ô tô là phương tiện đi đến nơi thực hiện hành vi phạm tội của bị cáo. Bản án toà tuyên là chính xác.
Cụ thể hơn, theo Ths Nguyễn Đức Hiếu (Trường ĐH Quốc tế, ĐH Quốc gia TP.HCM), điểm a Khoản 1 Điều 47 BLHS 2015 quy định công cụ, phương tiện phạm tội sẽ được tịch thu sung vào ngân sách nhà nước hoặc tịch thu tiêu hủy. Tuy nhiên, thế nào là công cụ, phương tiện dùng vào việc phạm tội hiện chưa có hướng dẫn nên vẫn còn nhiều cách vận dụng khác nhau.
Quan điểm 1 thì cho rằng chỉ coi là công cụ, phương tiện dùng vào việc phạm tội khi người phạm tội trực tiếp sử dụng công cụ, phương tiện đó để thực hiện hành vi phạm tội (được mô tả trong điều luật) như xe dùng để cướp giật tài sản, súng để gây thương tích…
Quan điểm 2 thì cho rằng bất cứ công cụ, phương tiện nào mà người phạm tội sử dụng trong suốt quá trình (có thể là trước, trong và sau) thực hiện hành vi phạm tội (kể cả hành vi đó không được mô tả trong điều luật) đều phải coi là công cụ, phương tiện dùng vào việc phạm tội.
Ví dụ như xe mà người phạm tội điều khiển để đi tới nơi thực hiện hành vi đánh bạc, điện thoại di động để tội phạm gọi điện trao đổi về địa điểm cướp giật, xe ôtô để cho tội phạm dùng đi mua bán trái phép chất ma tuý…
Theo Ths Hiếu, căn cứ BLHS 2015 và BLTTHS 2015 thì việc toà án căn cứ vào thẩm quyền của họ để tịch thu phương tiện mà họ đánh giá là “công cụ, phương tiện dùng vào việc phạm tội” là không trái luật, nhưng còn hiện vẫn chưa thống nhất. Điều đó đặt ra trách nhiệm hướng dẫn luật của các cơ quan có thẩm quyền như TAND Tối cao.
Thực tiễn tố tụng
Trên thực tế, VKSND cấp cao tại TP.HCM từng có thông báo rút kinh nghiệm về nội dung này. Theo nội dung vụ án, bị cáo NTC đã thuê nhà để tổ chức cho 6 bị cáo khác đánh bạc ăn thua bằng tiền.
Tòa sơ thẩm đã tuyên tịch thu sung công 6 xe môtô của 6 bị cáo vì cho rằng đây là công cụ, phương tiện sử dụng vào việc phạm tội.
Sau phiên sơ thẩm, các bị cáo kháng cáo xin hưởng án treo và xin lại xe môtô. Tuy nhiên, tòa phúc thẩm chỉ tuyên trả lại 1 xe môtô.
Viện trưởng VKSND Cấp cao tại TP.HCM đã kháng nghị giám đốc thẩm về nội dung tịch thu sung công đối với 5 chiếc xe môtô còn lại. Hội đồng giám đốc thẩm TAND Cấp cao tại TP.HCM đã giám đốc thẩm và tuyên hủy một phần bản án sơ thẩm và phúc thẩm, chấp nhận kháng nghị.
Theo thông báo rút kinh nghiệm, khi đến địa điểm chơi bài, các bị cáo đã gửi xe rồi vào sòng bài. Như vậy các bị cáo không trực tiếp sử dụng xe môtô vào việc đánh bạc, gá bạc và việc sử dụng hay không sử dụng xe môtô không ảnh hưởng đến hành vi phạm tội của bị cáo.
Hay mới đây, trong một thông báo rút kinh nghiệm khác, VKSND Cấp cao tại Đà Nẵng đã nhận định việc không tịch thu xe ô tô để sung công quỹ Nhà nước là sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật.
Cụ thể, theo hồ sơ, chiều 24-12-2018, Trần Quốc V và Bùi Tấn L điều khiển xe ô tô vận chuyển thuốc lá điếu nhập lậu (do một người đàn ông không rõ nhân thân thuê) thì bị công an phát hiện.
Xử sơ thẩm, toà xác định xe ô tô trên gắn biển số giả, không xác định được nguồn gốc nên tuyên giao xe cho cơ quan CSĐT xử lý theo quy định pháp luật.
Bản án sau đó được xem xét lại theo thủ tục giám đốc thẩm, Ủy ban thẩm phán TAND Cấp cao tại Đà Nẵng đã chấp nhận toàn bộ kháng nghị theo hướng tịch thu xe ô tô sung công quỹ Nhà nước và tịch thu tiêu hủy biển kiểm soát giả.
Theo VKSND Cấp cao tại Đà Nẵng, trong vụ án này, xe ô tô là phương tiện phạm tội, là vật chứng của vụ án. Theo quy định tại khoản 1 Điều 47 BLHS, khoản 2 Điều 106 BLTTHS thì phải tịch thu sung công quỹ.