Nhiều người nhập viện, mất mạng vì sử dụng côn trùng làm thức ăn

Nhiều trường hợp ngộ độc, tử vong do ăn côn trùng

Côn trùng là những động vật không xương sống, phân bố rộng rãi nhất trên trái đất với hơn 1 triệu loài. Ở nhiều nước trên thế giới, cũng như ở Việt Nam, việc sử dụng côn trùng làm thức ăn có từ lâu. Những loại côn trùng được dùng làm thức ăn phổ biến như cào cào, châu chấu, nhộng tằm, dế, ong, mối, nhộng ve sầu, sâu cây chít, sâu cây dâu, sâu cây sắn dây... Thậm chí, có nhiều loại được chế biến thành những món ăn đặc sản (bọ cạp chiên, châu chấu sốt sa tế, bọ xít rang lá chanh, dế chiên…).

Tuy nhiên, việc ăn các loại côn trùng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Thực tế, ở nước ta đã xảy ra nhiều vụ ngộ độc do ăn côn trùng, thậm chí dẫn đến tử vong.

Mới đây nhất, ngày 19/4, ông Võ Nguyên Nam - Chủ tịch UBND huyện Kông Chro (tỉnh Gia Lai) xác nhận trên địa bàn vừa xảy ra vụ ngộ độc thực phẩm do ăn côn trùng làm 1 người tử vong, 2 người phải nhập viện cấp cứu. Cụ thể, 3 nạn nhân là ông Đinh Văn Gré (SN 1963), anh Mai Văn Mói (SN 1983) và bà Phạm Thị Dép (SN 1976). Các nạn nhận cùng trú tại thôn Măng Đen, xã Ba Vì, huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi. 

Cả 3 người này đang khai thác bạch đàn thuê tại xã Đăk Sông, huyện Kông Chro. Quá trình làm thuê, ông Gré bắt được nhiều con côn trùng màu đen và đem về chế biến. Đến khoảng 17h30 ngày 18/4, ông Gré rủ anh Mói và bà Dép cùng ăn. Đến khoảng 19h, cả 3 người có biểu hiện đau bụng, buồn nôn, đau đầu và đi cầu nhiều lần. 

Đến 3h ngày 19/4, ông Gré kiệt sức và tử vong. Hai trường hợp còn lại được những người xung quanh phát hiện, đưa đến Trung tâm Y tế huyện Kông Chro cấp cứu. Hiện tại, sức khỏe của 2 trường hợp này đã tạm ổn định.

Được biết, nghi vấn vụ ngộ độc trên là do ăn phải loại côn trùng ban miêu, mình đen đầu đỏ. Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh đã tổ chức lấy mẫu thức ăn gửi giám định để xác định loại côn trùng và độc tố gây ngộ độc cho các nạn nhân.

Trước đó, tại nhiều địa phương trên cả nước đã ghi nhận các trường hợp ngộ độc, tử vong do ăn côn trùng. Điển hình là các vụ: 19 người ở Sơn La bị ngộ độc, nhập viện vì ăn nhầm bọ xít (tháng 6/2020); 2 trường hợp ngộ độc tại Lào Cai do ăn sâu ban miêu, trong đó 1 người tử vong ( tháng 8/2016); 20 người ở xã Khoen On, huyện Than Uyên (Lai Châu) ngộ độc do ăn bọ xít đen xào, trong đó 1 người tử vong (tháng 6/2014); 3 người ở xã Thanh Lương, thị xã Bình Long (tỉnh Bình Phước) ngộ độc do ăn ve sầu sữa, trong đó có 1 người tử vong (tháng 5/2014);...

Những lưu ý khi sử dụng côn trùng làm thức ăn

Theo Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế, nguyên nhân các vụ ngộ độc thường là do sử dụng côn trùng đã chết (sinh ra độc tố); bị nhiễm nấm độc hay chứa nhựa cây độc như cây cọc rào, cây cỏ lào, thầu dầu tía… hoặc các chất tiết có độc tố... không bị phá hủy ở nhiệt độ chế biến; hay do cơ địa người ăn mẫn cảm với protein lạ trong côn trùng.

Triệu chứng ngộ độc nhiều hay ít, nhẹ hay nặng tùy theo độc tố trong côn trùng, tổng lượng đã ăn vào và cơ địa người ăn (người già, có uống rượu, phụ nữ có thai, trẻ em... thường bị nặng). Dấu hiệu ngộ độc thường là buồn nôn, nôn, run tay chân một số trường hợp nặng nôn nhiều, co giật tay chân, chóng mặt, tăng tiết, cứng hàm, kích thích vật vã, khó thở, ý thức lo mơ, hôn mê, sẩn ngứa, ban dạng mảng toàn thân... và có thể tử vong. Biểu hiện lâm sàng với các triệu chứng nhiều hay ít, nhẹ hay nặng tùy theo độc tố trong côn trùng, tổng lượng đã ăn vào và cơ địa người ăn (người già, có uống rượu, phụ nữ có thai, trẻ em... thường bị nặng).

Cục An toàn thực phẩm cũng đã từng khuyến cáo: Việc sử dụng côn trùng để chế biến thành thức ăn có thể xuất hiện nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe và thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng của người ăn. Hiện nay khi chưa có các nghiên cứu sâu, đầy đủ về côn trùng sử dụng trong chế biến thực phẩm. Để phòng ngừa, Cục An toàn thực phẩm đã khuyến cáo những điều sau đây:

- Tuyệt đối không sử dụng các loại côn trùng lạ, đã bị chết hoặc có hình dạng, màu sắc khác lạ với tự nhiên để chế biến thành thức ăn.

- Lựa chọn những loại côn trùng thông thường, phổ biến, còn tươi sống để chế biến thành thức ăn.

- Những người có cơ địa dị ứng cần thận trọng khi ăn, nếu nghi ngờ thì không ăn.

- Nếu mệt mỏi, choáng váng, buồn nôn, mẩn ngứa, đau bụng, rối loạn tiêu hóa sau khi ăn,... cần đến ngay các cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.

T.H (th)