Gửi bình luận
Mời độc giả cùng chiêm ngưỡng và tham khảo những mâm cúng tết Hàn thực vừa đầy đủ, vừa bắt mắt của mẹ đảm Hà thành trong bài viết dưới đây.
Theo đó, tết Hàn thực hay còn gọi là tết bánh trôi bánh chay, là một ngày tết truyền thống phổ biến ở miền Bắc Việt Nam và trong cộng đồng người Hoa. Vào dịp này, các gia đình sẽ chuẩn bị các phần bánh trôi, bánh chay thành kính dâng lên cho các bậc tổ tiên, để tri ân, tưởng niệm người thân đã khuất.
Tết Hàn thực diễn ra vào mùng 3/3 âm lịch hàng năm. Vì vậy, trong năm 2024, Tết Hàn thực sẽ rơi vào ngày 11/04/2024 theo lịch dương.
Thực chất, tết Hàn thực không phải là tết Thanh minh, đây là 2 ngày lễ tách biệt và mang những ý nghĩa khác nhau.
Tết Hàn thực diễn ra vào ngày 3/3 âm lịch hằng năm, là ngày mà con cháu chuẩn bị bánh trôi và bánh chay dâng cúng tổ tiên. Còn tết Thanh minh là dịp con cháu tảo mộ, sửa sang, quét dọn cho phần mộ tổ tiên, nhưng không có ngày cố định và được xác định dựa trên lịch dương.
Tết Hàn thực có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng khi được du nhập vào Việt Nam đã mang ý nghĩa hoàn toàn khác, mang đậm dấu ấn dân tộc ta, cụ thể:
Theo nhà nghiên cứu Trần Quang Đức, tục ăn bánh trôi của dân Việt vào ngày Tết Hàn thực nhiều khả năng được du nhập từ thời Lê. Trong Vân đài loại ngữ, nhà bác học Lê Quý Đôn cũng từng cho biết: "Tục nước ta trọng nhất bánh trôi nước, mỗi năm cứ ngày mồng 3 tháng 3 thì làm bánh ấy. Người phương Bắc cũng có, gọi là Thủy đoàn".
Ngoài ra, vào khoảng thế kỷ XVI, trong Chỉ Nam ngọc âm giải nghĩa có viết: "Trôi nước có hiệu Thủy đoàn, trong đường ngoài bột nổi hòn lênh đênh".
Cho nên, tục ăn bánh trôi bánh chay đã có từ thời ông bà xưa, tựa như một dấu hiệu may mắn thuận theo cội nguồn dân tộc.
Hình dáng của bánh trôi tròn đều, bên trong phần nhân đường phèn hình vuông, gợi lên câu tục ngữ "mẹ tròn con vuông". Bánh chay vỏ trắng tính dương, phần nhân đậu xanh bên trong vàng tươi sáng mang tính âm, âm dương giao hòa. Dùng bánh trôi, bánh chay trong Tết Hàn thực thể hiện mong muốn mùa hè không còn oi bức, thời tiết thuận hòa.
Bởi vậy, ăn bánh trôi vào ngày Tết Hàn thực vừa là một cách tưởng nhớ người đã khuất, vừa là cách chiêu cầu may mắn cho bản thân và gia đình. Người có thời gian thì dậy từ sớm, chuẩn bị bột để làm bánh trôi, bánh chay và dâng cả hoa tươi, quả ngọt lên bàn thờ gia tiên. Còn người bận rộn nơi phố thị cũng không quên sà vào quầy hàng bên đường mua nhanh chóng đĩa bánh trôi, bánh chay ăn lấy "khước" (lấy may).
Tục ăn bánh trôi bánh chay từ xa xưa, như tấm lòng hiếu kính thơm thảo của người đời sau nhớ về cội nguồn. Ấy là tục đẹp sẽ còn mãi với thời gian...
Vào ngày tết Hàn thực 3/3 âm lịch hàng năm mỗi gia đình thường chuẩn bị những mâm lễ để cúng gia tiên, lễ Phật với các món chính gồm: Bánh trôi, bánh chay, trầu cau, nhang, hoa quả tươi. Dân gian quan niệm số lẻ sẽ đem lại may mắn vậy nên lượng bánh trôi, bánh chay được cúng thường là 3 hoặc 5 bát bánh.
Bánh trôi làm bằng gạo nếp, nặn thành viên nhỏ, bên trong có nhân đường đỏ, thả vào luộc trong nồi nước sôi. Khi bánh nổi lên thì vớt ra.
Bánh chay cũng được làm từ bột nếp, được nặn tròn dẹt, không nhân, luộc chín, bỏ vào bát và đổ nước đường lên trên.
Trong tất cả các lễ cúng của người Việt, nén hương, hoa tươi, trầu cau và tiền vàng là những lễ vật không thể thiếu. Vì vậy, trong dịp tết Hàn thực, gia chủ cũng cần chuẩn bị những món đồ lễ này.
Gia chủ cần chuẩn bị thêm một mâm ngũ quả tươi, tốt nhất là ngũ quả đúng mùa với các màu sắc khác nhau như xanh, đỏ, vàng... tượng trưng cho ngũ hành. Tuy nhiên, việc chuẩn bị lễ vật này cũng phụ thuộc vào điều kiện gia đình. Gia chủ cũng có thể chỉ cần bày biện một đĩa quả tươi là được, miễn sao đảm bảo sự thành tâm, nghiêm túc.
Dù cúng Phật hay cúng gia tiên và không chỉ trong tết Hàn thực, gia chủ luôn phải chuẩn bị một ly nước sạch để bày lên bàn thờ. Theo nhiều người, ly nước này tượng trưng cho tâm của gia chủ.
Lưu ý: Khi cúng phải dùng hoa quả tươi, tránh dùng hoa quả giả để cúng.
Ngoài ra, vào ngày tết Hàn thực, các gia đình không cần thiết phải chuẩn bị mâm cao, cỗ đầy hay bày vẽ các thủ tục tốn kém để tránh lãng phí mà quan trọng là thành tâm. Chỉ cần dâng bánh trôi, bánh chay lên bàn thờ tổ tiên và cầu nguyện một năm bình an, may mắn.
Nếu không có điều kiện làm bánh trôi, chay thì gia đình chỉ cần bày 1 đĩa quả tươi, thành tâm trong mâm lễ cúng tết Hàn thực là được.
Dưới đây là một số gợi ý mâm cúng ngày tết Hàn thực vô cùng hấp dẫn và bắt mắt của mẹ đảm Vũ Thu Hương (Hà Nội), mời độc giả cùng chiêm ngưỡng.
